Η κατάσταση του οδικού δικτύου

Οι μαρτυρίες των ξένων περιηγητών μάς πληροφορούν ότι η κατάσταση των δρόμων ως το 16ο αιώνα ήταν ικανοποιητική. Οι τοπικοί διοικητές και τα χωριά, που είχαν επιφορτισθεί με τη συντήρηση του οδικού δικτύου, επισκεύαζαν συχνά το οδόστρωμα, άνοιγαν δρόμους όπου χρειαζόταν, επισκεύαζαν τις γέφυρες ή έχτιζαν καινούργιες ανάλογα με τις ανάγκες. Οι μεγάλες οδικές αρτηρίες καλύπτονταν με πλάκες, ήταν φαρδιές και η διέλευσή τους σχετικά άνετη. Οι γέφυρες ήταν πέτρινες ή ξύλινες και αρκετά ασφαλείς.

Στα πλαίσια της οθωμανικής θρησκείας και νοοτροπίας, η ευεργεσία αποτελούσε μέγιστη πράξη και οι Οθωμανοί αξιωματούχοι φρόντιζαν με κοινωφελή έργα να κερδίζουν την εύνοια του Σουλτάνου. Έτσι, έργα όπως η συντήρηση των δρόμων, η διάνοιξη νέων και η φροντίδα για την ύπαρξη γεφυρών είχαν ενταχθεί στη λογική αυτή.

Η καλή διατήρηση του οδικού δικτύου εξυπηρετούσε κυρίως τις ανάγκες του στρατού, ο οποίος έπρεπε να διανύει μεγάλες αποστάσεις μέσα στη χώρα προκειμένου να φτάσει στα σύνορα σε καιρό πολέμου. Η γρήγορη πρόσβαση σ' οποιαδήποτε γωνιά της Αυτοκρατορίας ήταν συνεχής ανάγκη.

Από το 17ο αιώνα η εντεινόμενη παρακμή της Aυτοκρατορίας είχε ως επακόλουθο την παραμέληση πολλών πλευρών της οικονομικής ζωής της χώρας και του οδικού δικτύου. Οι τοπικοί διοικητές σπάνια ενδιαφέρονταν για το οδικό δίκτυο, ενώ η ιδιωτική πρωτοβουλία των αξιωματούχων και πλούσιων Oθωμανών αδράνησε. Παράλληλα, θεωρούνταν ότι το καλό οδικό δίκτυο θα εξυπηρετούσε τις αυξανόμενες εξεγέρσεις κατοίκων της χώρας και την επικοινωνία τους με το εξωτερικό.

Οι αναφορές των ταξιδιωτών αυτής της περιόδου κάνουν λόγο για πολύ κακό οδικό δίκτυο, δρόμους που δεν οδηγούσαν πουθενά, στενά μονοπάτια όπου δεν μπορούσαν να κινηθούν άμαξες και ζώα. Σε κακοκαιρία ήταν αδύνατη η συνέχιση του ταξιδιού καθώς πλημμύριζε το οδόστρωμα και γέμιζε λάσπες. Συχνά νέοι δρόμοι διανοίγονταν πρόχειρα, δίπλα στους παλιούς που είχαν κλείσει. Όταν επισκευάζονταν οι κεντρικές οδικές αρτηρίες χρησιμοποιούνταν πλάκες άνισες, που δημιουργούσαν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στη κίνηση.

Για τον προσανατολισμό στους δρόμους δεν υπήρχαν ούτε οδοδείκτες ούτε καμιά άλλη ένδειξη, και μόνο η εμπειρία ή η ύπαρξη οδηγού υποδείκνυαν τη διαδρομή.


Οι γέφυρες καθώς εγκαταλείπονταν γίνονταν επικίνδυνες, παρασύρονταν από τα νερά των ποταμών, με αποτέλεσμα, για να περάσει κανείς απέναντι να χρησιμοποιεί βάρκες ή να περνά πεζός. Η κίνηση των πλοίων στα ποτάμια εμποδιζόταν από κορμούς δέντρων, που τους είχε παρασύρει κάποια καταιγίδα, ενώ ύφαλοι κι επικίνδυνα βράχια σε σημεία της διαδρομής ανάγκαζαν τα πλοία να τερματίσουν το ταξίδι τους.


Αν συμπληρώσει κανείς και την ανασφάλεια των δρόμων, η κίνηση στη χώρα την τελευταία περίοδο της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας ήταν τόλμημα για ανθρώπους που ταξίδευαν μόνοι ή με μικρή συνοδεία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ