Πρόσφυγες, εργάτες και κατοικία

Tο παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από τη σύνοψη των συμπερασμάτων των επιθεωρητριών εργασίας Mαρίας Δεσύπρη και Άννας Mακροπούλου πάνω στο θέμα της λαϊκής κατοικίας· μολονότι αναφέρονται στα πρώτα χρόνια της περιόδου που εξετάζεται, διατηρούν ακέραια τη αξία τους. (Mαρ. Δεσύπρη H γυναίκα και η κοινωνική πρόνοια, Aθήνα, 1922)

"Όλα σχεδόν τα λαϊκά σπίτια είνε άθλια και όταν ακόμα φαντάζουν απέξω φρεσκοασπρισμένα κάποτε, γιατί είν' όλα κακοχτισμένα, με στέγες που ανάμεσά τους βλέπει κανείς συχνά τον ουρανό, με πάτωμα το υγρό χώμα, με πόρτες που αφίνουν μεγάλες σχισμάδες και παράθυρα χωρίς τζάμια. Μα στις παλιές συνοικίες και στις δύο πόλεις η κατάστασις είνε φρικτή.
Δρόμοι στενοί. Σπίτια παλιά, πολλά έτοιμα να πέσουν. Σκάλες που οι σανίδες τους ξεφεύγουν κάτω απ' τα πόδια εκείνου που ανεβαίνει. Πατώματα σαρακωφαγωμένα, ακάθαρτα, ανώμαλα από τις πολλές σανίδες που η μια απάνω στην άλλη βουλώνουν τις τρύπες, μαζύ με τενεκέδες που ξεσκίζουν τα πόδια των ξυπόλυτων παιδιών. Τοίχοι σταχτιοί που απάνω τους ζωγραφίζει μια παράξενη διακόσμηση η μούχλα και η υγρασία. Αυλές στενές, υγρές και ακάθαρτες. Δωμάτια μικρά σαν τρύπες. Δωμάτια που άλλοτε ήταν αποθήκες, μαγειρειά ή πλυσταρειά. Yπόγεια χωρίς φως, χωρίς αέρα, υπόγεια βαθιά χωρίς παράθυρα κάποτε. [...] Από κάθε πόρτα βγαίνουν παιδάκια ωχρά, κίτρινα, καχεκτικά, με τραβηγμένα προσωπάκια, με ματάκια κατακόκκινα από τα τραχώματα, με καλαμένια ποδαράκια που καθώς κουνούν αργά τα ζαρωμένα κορμάκια τους δίνουν την εντύπωση γέρων. Η ακαθαρσία στήνει εκεί μέσα το βασίλειό της".