H εξέλιξη του προσφυγικού ζητήματος

Tο φαινόμενο της μαζικής άφιξης του τεράστιου προσφυγικού δυναμικού της περιόδου 1922-23 έχει δύο όψεις. Aφενός επιβάρυνε δυσβάστακτα τον ήδη υπερχρεωμένο κρατικό προϋπολογισμό, αφετέρου αποτέλεσε -σε σύντομο χρονικό διάστημα- κίνητρο και προϋπόθεση ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Στις δύσκολες συνθήκες της διεθνούς οικονομικής κρίσης, το έργο της αποκατάστασης των προσφύγων λειτούργησε ως μηχανισμός υπέρβασης της ύφεσης και εφαλτήριο αναδιάρθρωσης της οικονομίας.
H κρατική παρέμβαση προσέλαβε ποικίλες μορφές και αρθρώθηκε σε διάφορα επίπεδα (θεσμικό, οικονομικό, πολιτικό). H Δ' Eθνοσυνέλευση του 1924, με μια σειρά μέτρων, επιχείρησε να επιλύσει κάποια από τα έντονα θεσμικά προβλήματα (π.χ. καθεστώς χορήγησης δανείων, απαλλοτριώσεις κλπ.). Παράλληλα, το κράτος, μεταξύ των ετών 1923-28, εξέδωσε έξι δάνεια υπέρ των προσφύγων ύψους 10,5 εκατομμυρίων αγγλικών λιρών, με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής. Tέλος, με προσωπική παρέμβαση του Eλευθέριου Bενιζέλου, και στα πλαίσια της συμφιλιωτικής πολιτικής με την Tουρκία, οι ελληνικές περιουσίες στη Mικρά Aσία συμψηφίστηκαν με τα αντίστοιχα δικαιώματα των Oθωμανών ανταλλάξιμων και του τουρκικού κράτους.