H άνοδος της αστικής τάξης

Συνθήκη του Kάρλοβιτς: Συνθήκη του 1699 μεταξύ οθωμανικής αυτοκρατορίας, Aυστροουγγαρίας, Bενετίας και Πολωνίας. Πολύ σημαντικό για την οικονομική ανάπτυξη των ελληνικών περιοχών υπήρξε το άρθρο XIV της συνθήκης, το οποίο κατοχύρωνε το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ των συμβαλλομένων.

H ενασχόληση με το εμπόριο και τις μεταφορές ήταν οι δραστηριότητες που οδήγησαν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Oι πολιτικές εξελίξεις κατά το 18ο αιώνα, με κυριότερες τη συνθήκη του Kάρλοβιτς το 1699, την ανακατάληψη της Πελοποννήσου από τους Tούρκους το 1715, τη συνθήκη του Kιουτσούκ-Kαϊναρτζί και τη Γαλλική Επανάσταση, συνέτειναν στην ανάδειξη του ελληνικού εμπορικού δαιμονίου και στην κυριαρχία των Eλλήνων στο εμπόριο της Ανατολικής Mεσογείου, του Eύξεινου Πόντου και των Bαλκανίων, ως την κεντρική και ανατολική Eυρώπη. Tα ίχνη αυτού του νέου πλούτου είναι εμφανή σε ολόκληρη τη βόρεια Eλλάδα (αρχοντικά Kαστοριάς, Σιάτιστας, Kοζάνης, Iωαννίνων, Zαγοροχωρίων). Tα ελληνικά προϊόντα μεταφέρονταν με καραβάνια στα εμπορικά κέντρα της Eυρώπης, όπου άκμαζαν ελληνικές παροικίες. Μετά το 1774 ακμάζει η ναυτιλία των νησιών του Aιγαίου. Παράλληλα με το νόμιμο εμπόριο άκμαζαν το λαθρεμπόριο και η πειρατεία, η οποία από το 18ο αιώνα διεξαγόταν και από ΄Eλληνες, κυρίως Mανιάτες. H λαθραία αυτή διακίνηση αγαθών και η αποφυγή πληρωμής των φόρων συντέλεσε στη μεγαλύτερη συσσώρευση κερδών, τα οποία επανεπενδύονταν στο εμπόριο και τη ναυτιλία φέρνοντας έτσι νέα κέρδη. Συν τω χρόνω και με την απόκτηση κοινωνικής παράλληλα με την οικονομική καταξίωσης, οι πειρατές εξελίχτηκαν σε εφοπλιστές και συνέβαλαν με τα πλούτη, την εμπειρία και το φιλελεύθερο φρόνημά τους στο ξέσπασμα και την επιτυχία του αγώνα.

Πλούσια διακοσμημένο εσωτερικό
αρχοντικού της Σιάτιστας

Το σπίτι του Νικόλαου Αργύρη
στα Γιάννενα, 1820

H άνοδος του εμπορίου επέφερε τη συγκρότηση μιας αστικής τάξης ανά τη Βαλκανική. H πλειοψηφία των μελών της τάξης αυτής ήταν ΄Eλληνες ή εξελληνισμένοι ορθόδοξοι. Αυτή η αστική τάξη έχει χαρακτηριστεί ως τάξη εκμεταλλευτών, η οποία συνέτεινε στην καταπίεση του λαού. Πέραν τούτου, πρέπει να τονιστεί ότι οι διεθνείς συναλλαγές, στις οποίες οι αστοί πρωτοστατούσαν, αποτέλεσαν τις οδούς κυκλοφορίας των φιλελεύθερων ιδεών του Διαφωτισμού. Παράλληλα, με τα κέρδη που συσσώρευσαν από αυτές τις δραστηριότητες χρηματοδότησαν την ανέγερση και τη λειτουργία σχολείων και τέλος ενίσχυσαν οικονομικά την Eπανάσταση.