Το ατομικό δικαίωμα κυριότητας ήταν μία έννοια που δεν την είχε ακόμη επεξεργαστεί το αρχαϊκό δίκαιο. Η κυριότητα δεν απείχε πολύ από κατοχή συνάδουσα με το δίκαιο. Η σημαντικότερη μορφή ιδιοκτησίας ήταν η έγγεια, αλλά οι πηγές δεν είναι σαφείς όταν μιλούν για παλαιούς χωρισμούς του εδάφους και για κατανομή του ανά οικογένειες. Δε διευκρινίζεται αν επρόκειτο για απλή χρησικαρπία ή για πραγματική κυριότητα. Το κατάλοιπο μίας παλαιότερης αντίληψης για την κοινή κτήση των γαιών, διαβλέπει κανείς μέσα στις συχνές αποφάσεις αναδασμών όπως του Δημώνακτα στην Κυρήνη και του Λυκούργου στη Σπάρτη.

Πολλές από τις ρυθμίσεις κυριότητας υπόκειντο σε περιορισμούς προς όφελος του δημόσιου ή ιδιωτικού συμφέροντος. Έτσι ένας νόμος, που αποδίδεται στο Σόλωνα, όριζε ότι ο κάτοχος αγρού με πηγάδι όφειλε να επιτρέπει την άντληση νερού για την άρδευση και των γειτονικών του χωραφιών.

Η καταπάτηση της κυριότητας μπορούσε να διωχθεί με δίκη εξαγωγής. Αντίστοιχα, η υπεράσπιση της κυριότητας από κάποιον που την αμφισβητούσε γινόταν μέσω της δίκης εξουλής.

Τέλος, το ιδιόμορφο ζήτημα που αφορά την υποθήκευση της εγγείου ιδιοκτησίας σχετίζεται με τη σεισάχθεια του Σόλωνα και επιδέχεται διάφορες ερμηνείες, ανάλογα με τον προσδιορισμό των εκτημόρων. Ορισμένοι θεωρούν τους εκτημόρους χρεωμένους μικροϊδιοκτήτες, που υποθήκευσαν τους αγρούς τους και στη συνέχεια υποχρεώθηκαν να προσαρτηθούν σε αυτούς κατά τρόπο ανάλογο με τους είλωτες στη Σπάρτη. Οι όροι (σημάδια) μάλιστα, τους οποίους ο Σόλωνας επαίρεται στα ποιήματά του ότι αφαίρεσε, θα πρέπει να ερμηνευτούν ως αποδεικτικά στοιχεία της υποθήκευσης. Όμως με την παραπάνω εκδοχή δε συμφωνούν όλοι οι μελετητές. Για ορισμένους οι εκτήμοροι θα πρέπει να θεωρηθούν ακτήμονες πολίτες, υποχρεωμένοι να παρέχουν την εργασία τους στους μεγαλογαιοκτήμονες ευπατρίδες. Όσοι από αυτούς δεν κατάφερναν να καταβάλουν το προκαθορισμένο μέρος από τη σοδειά θεωρούνταν αγώγιμοι, ανήκαν δηλαδή στον κύριο του αγρού. Ο Σόλωνας απελευθέρωσε όσους βρέθηκαν εξαιτίας των οφειλών τους σε κατάσταση δουλείας και παράλληλα κατάργησε το δανεισμό επί τοις σώμασι (με υποθήκη το σώμα). Η υποθήκευση εγγείων συνεχίστηκε και στην Κλασική περίοδο, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσε πια να οδηγήσει σε στέρηση της προσωπικής ελευθερίας.


| εισαγωγή | δομές | δίκαιο | αξίες | Αρχαϊκή Περίοδος

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες θα δείτε μια σύντομη περιγραφή.