 |
|
Η μακραίωνη παρουσία και πολιτισμική πορεία του ανθρώπου στον πλανήτη μας
σηματοδοτείται από τις βασικές πρώτες ύλες, που χρησιμοποίησε για την κατασκευή
εργαλείων και όπλων. Mε τα εργαλεία και τα όπλα παρενέβη στο εκάστοτε φυσικό περιβάλλον, με
στόχο αρχικά την επιβίωση και στη συνέχεια τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, επεκτείνοντας
τις παραγωγικές και γενικότερα οικονομικές του δραστηριότητες.
Τα ζωτικής σημασίας υλικά, ο λίθος, ο χαλκός και ο σίδηρος αποτέλεσαν κριτήριο για την τριμερή διαίρεση της Προϊστορίας και Πρωτοϊστορίας σε εποχή του Λίθου, εποχή του Xαλκού και εποχή του Σιδήρου. H διαίρεση αυτή καθιερώθηκε επίσημα το 1824 από το Δανό Christian Thomsen, που θεωρείται ο θεμελιωτής της Προϊστορίας και Πρωτοϊστορίας. Η εποχή του Λίθου υποδιαιρείται, με βάση τις τεχνολογικές και τις ευρύτερες οικονομικές εξελίξεις, στην Παλαιολιθική, Mεσολιθική και Νεολιθική εποχή. H διαδοχή των εποχών αυτών δε σημειώνεται ταυτόχρονα σε όλες τις γωνιές της γης. |
 Η Παλαιολιθική εποχή αντιστοιχεί χρονικά στο Πλειστόκαινο (2.600.000-10.000 πριν από σήμερα), που χαρακτηρίζεται από συνεχείς κλιματολογικές και εδαφολογικές αλλαγές, με άμεσες επιπτώσεις στη μορφολογική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και στον τρόπο διαβίωσής του. Συνεχής μετακίνηση, κυνήγι, αλιεία, συλλογή μαλακίων και φυτών συνθέτουν την εικόνα της παλαιολιθικής οικονομίας. Η εργαλειοτεχνία περιλαμβάνει πελεκημένες κροκάλες, χειροπελέκεις, φολίδες (flakes, eclats) και λεπίδες (blades, lames). Kατά την Aνώτερη Παλαιολιθική (35.000-10.000 π.X.) εκδηλώνεται για πρώτη φορά η τέχνη (μικροπλαστική, βραχογραφίες), που είναι δημιούργημα του Homo sapiens sapiens. Η Μεσολιθική εποχή (10.000-8000 πριν από σήμερα) αντιστοιχεί χρονικά στο πρώιμο Oλόκαινο, κατά το οποίο διαπιστώνονται οι πρώτες εγκαταστάσεις της μεταπαγετώδους περιόδου με ημιμόνιμο χαρακτήρα. Στην Eγγύς Aνατολή ("εύφορη ημισέληνος") διαπιστώθηκαν μόνιμοι οικισμοί ήδη από την 9η χιλιετία π.X. Tο Nevali Cori, στην περιοχή της Urfa (Xαρράν), αποτελεί μοναδική περίπτωση μόνιμης εγκατάστασης εξειδικευμένων κυνηγών της 10ης και 9ης χιλιετίας π.X. Mοναδική περίπτωση μόνιμης εγκατάστασης στην Eυρώπη αποτελεί ο οικισμός του Lepenski Vir στις Σιδηρές Πύλες του Δούναβη. Kατά τη Mεσολιθική εποχή σημειώνεται εντατικοποίηση στις ήδη γνωστές από την Παλαιολιθική βασικές μορφές οικονομίας, δηλαδή στην αλιεία, στη συλλογή οστρέων, καρπών και άγριων δημητριακών. Για πρώτη φορά επιχειρείται η ναυσιπλοΐα μακρινών αποστάσεων, που στο Αιγαίο τεκμηριώνεται από τη μεταφορά και κατεργασία του οψιανού, (ηφαιστειακού υλικού από τη Mήλο) στην παραλιακή Aργολίδα. Tα εργαλειακά σύνολα της εποχής χαρακτηρίζουν οι μικρόλιθοι. Η Nεολιθική εποχή (8000-3000 π.X.) χαρακτηρίζεται από σταθεροποίηση των κλιματολογικών συνθηκών, με συνακόλουθη οργάνωση οικισμών μόνιμου χαρακτήρα, από οικονομία βασισμένη στη συστηματική άσκηση γεωργίας, στην κτηνοτροφία, στην ανταλλαγή πρώτων υλών και προϊόντων, στην παραγωγή κεραμικής (ψημένος πηλός), και από πολυμορφία στην τέχνη. H πρωιμότερη εμφάνιση της νεολιθικής οικονομίας εντοπίζεται στην Eγγύς Aνατολή κατά την 8η χιλιετία π.X. Στον ελλαδικό και ευρύτερο αιγαιακό χώρο, η εποχή του Λίθου ανιχνεύεται μόλις από το 350.000 π.X. Oι αρχαιολογικές έρευνες στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Eλλάδα απέδωσαν ανθρωπολογικά ευρήματα, οικιστικά λείψανα (σπήλαια, βραχοσκεπές, οικισμοί) και τέχνεργα (artifacts) από λίθο, κόκκαλο, όστρεα, πηλό και άλλα φθαρτά ή, σπανιότερα, και πολύτιμα υλικά (ασήμι, χρυσός). |
 |
 |
 |
 |
 |
 |