Επτά ημέρες από τη γέννηση ενός παιδιού, γινόταν η επίσημη αποδοχή του, μέσα από συγκεκριμένη τελετουργία, κατά την οποία ο πατέρας το έφερε γύρω από την εστία του σπιτιού. Tη δέκατη ημέρα δινόταν και το όνομά του. Στην ηλικία των 16 χρόνων, κατά τη γιορτή των Aπατουρίων, το παιδί εγγραφόταν στη φρατρία του πατέρα του, στη συγκέντρωση της οποίας ο πατέρας έδινε, μεταξύ άλλων, όρκο -μετά το νόμο, που θέσπισε ο Περικλής το 451 π.Χ.- ότι η σύζυγός του ήταν γεννημένη στην Aθήνα και ο γιος του νόμιμος γόνος από έγκυρο γάμο. Μετά την ψηφοφορία των μελών και την αποδοχή του παιδιού, ακολουθούσε η εγγραφή στον κατάλογο. Tο αγόρι, όταν έκλεινε τα 18 του χρόνια, γραφόταν στο δήμο, ο πατέρας του ορκιζόταν, οι δημότες ψήφιζαν και, μετά από την αποδοχή, γινόταν η εγγραφή του στο μητρώο του δήμου. Με αυτό τον τρόπο κατοχυρωνόταν η γνησιότητα του ως Aθηναίου, βασική προϋπόθεση για την ιδιότητα του πολίτη.

Στην περίπτωση έλλειψης άρρενος απογόνου υπήρχε η δυνατότητα της υιοθεσίας. Παρ' όλο που ο νόμος δεν το επέβαλλε, εν τούτοις προτιμούνταν άτομα από το συγγενικό περιβάλλον και κατά κανόνα ενήλικα, ώστε να έχουν τη δυνατότητα άμεσης ανάληψης της οικογενειακής περιουσίας. Στην περίπτωση της υιοθεσίας ακολουθούσαν, επίσης, την ίδια διαδικασία: εισαγωγή στη φρατρία του θετού πατέρα και εγγραφή στο μητρώο του δήμου.

Διαφορετική ήταν η κατάσταση με τα νόθα παιδιά. Ήταν γόνοι ενός μη έγκυρου γάμου και δεν είχαν κανένα δικαίωμα, ούτε στα πλαίσια της πόλης, ούτε στα πλαίσια του οίκου (κληρονομικές διεκδικήσεις, συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετουργίες της οικογένειας).

Η πόλις της κλασικής Αθήνας δεν αναμειγνυόταν στην ανατροφή των παιδιών, η οποία ήταν αποκλειστικό θέμα της οικογένειας. Έτσι, μέχρι την ηλικία των 7 περίπου χρόνων, την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι μητέρες ή οι τροφοί στις εύπορες οικογένειες. Aρχαιολογικά ευρήματα δίνουν μια εικόνα για τα παιχνίδια των παιδιών (κούκλες, ρόκανα, διάφορες κατασκευές), ενώ από τις πηγές μαθαίνουμε για τις ιστορίες που τους διηγούνταν (ιστορίες ηρώων, τους μύθους του Aισώπου, κ.ά.).

Aπό τα 7 διαφοροποιούνταν τα αγόρια από τα κορίτσια. Tο αγόρι πήγαινε στο σχολείο συνοδευόμενο από έναν έμπιστο δούλο, τον παιδαγωγό. Η εκπαίδευση ήταν ιδιωτική και οι δάσκαλοι πληρώνονταν επομένως από τους γονείς. Τα βασικά μαθήματα ήταν η ανάγνωση, η γραφή και η αριθμητική και διδάσκονταν από το γραμματιστή. Επιπλέον για τη μουσική παιδεία υπεύθυνος ήταν ο κιθαριστής, ενώ τη γύμναση επέβλεπε ο παιδοτρίβης. Ανώτερη βαθμίδα μόρφωσης αποτελούσε η μαθητεία κοντά στους σοφιστές, η αμοιβή των οποίων όμως ήταν τόσο υψηλή, ώστε η δυνατότητα συμμετοχής σε τέτοια μαθήματα περιοριζόταν στους νέους των εύπορων οικογενειών.

Οι έφηβοι (18-20 χρόνων) υπηρετούσαν για 2 χρόνια στο στρατό. Η περίοδος αυτή ήταν η σημαντικότερη της ζωής τους, αφού αποτελούσε το μεταβατικό στάδιο για την απόκτηση πολιτικής υπόστασης και για την κατ' επέκταση ένταξή τους στην πόλη.



| εισαγωγή | οίκος | πόλις | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.