Τα μεταλλεία αργύρου (αργυρούχου μολύβδου) στην περιοχή της Λαυρεωτικής, στη νότια Αττική, αποτελούσαν για την Αθήνα μία σημαντική πηγή πλουτισμού από την εποχή του Θεμιστοκλή έως και τα χρόνια του Δημητρίου Φαληρέως.
Άργυρος από το Λαύριο για την κοπή των αθηναϊκών νομισμάτων άρχισε να χρησιμοποιείται μετά τη δεκαετία του 520 π.Χ.

Τα μεταλλεία του Λαυρίου λειτουργούσαν σύμφωνα με ένα σύστημα μισθώσεων δύο κατηγοριών. Η μία αφορούσε όσα ήταν ήδη σε λειτουργία, ενώ η άλλη αναφέρεται σε καινούργιες περιοχές ή σε νέες μισθώσεις. Στην πρώτη περίπτωση, οι απλές εκμισθώσεις γίνονταν για 3 χρόνια με δυνατότητα ανανέωσης. Στη δεύτερη, τα μεταλλεία μισθώνονταν από 7 μέχρι 10 χρόνια.
Η έγκριση των δικαιωμάτων μίσθωσης δινόταν από το συμβούλιο των πωλητών. Kάθε χρόνο, στο τέλος της υπηρεσίας τους κρατούσαν αρχείο με τις εκμισθώσεις των μεταλλείων αλλά και με τις πωλήσεις των δημευμένων περιουσιών. Κάθε μίσθωση περιλάμβανε το όνομα του δικαιούχου, την τιμή που πλήρωνε καθώς και το όνομα εκείνου που κατέγραψε την τοποθεσία, την κατηγορία και τις λεπτομέρειες για τα όρια του μεταλλείου.


Τα μόνα έξοδα που είχε ο δικαιούχος ενός μεταλλείου ήταν η μίσθωση των δούλων και η ελάχιστη δαπάνη για τη συντήρησή τους. Με τη χρήση τέτοιου είδους εργατικού δυναμικού το κόστος διατηρούνταν σε χαμηλά επίπεδα, ενώ επιτυγχανόταν επιστροφή ποσού μεγαλύτερου από το επενδυμένο κεφάλαιο. Με αυτόν τον τρόπο το κέρδος ήταν μεγαλύτερο τόσο για τους πλούσιους ιδιώτες δικαιούχους όσο και για το κράτος που παρείχε τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των μεταλλείων και επέβαλλε τους φόρους.

Στην πόλη των Αθηνών ανήκε το 1/24 των εσόδων από το κάθε μεταλλείο, ανεξάρτητα από το χρόνο εκμίσθωσης. Αν και τα οικόπεδα ανήκαν σε ιδιώτες, το μέταλλο από τη διαδικασία εξόρυξης στο Λαύριο ήταν περιουσία της πόλης. Πιθανότατα η ίδια μάλιστα να είχε στην ιδιοκτησία της και κάποιες εκτάσεις εκμεταλλεύσιμης γης. Σε οποιαδήποτε περίπτωση πάντως ένας ιδιώτης δεν μπορούσε να ασχοληθεί με τα μεταλλεία χωρίς να του έχει δοθεί το δικαίωμα εκμετάλλευσής τους από την πόλη, το οποίο μάλιστα ήταν δυνατόν να αποκτηθεί και από μία ομάδα ιδιωτών.

Όταν ένας δικαιούχος αδυνατούσε να πληρώσει το ενοίκιο, δε διωκόταν τουλάχιστον ποινικά. Αντίθετα, εάν κρινόταν υπεύθυνος για την απομάκρυνση των δοκών που στήριζαν τις οροφές των στοών ή των στήλων υποστήριξης, κινδύνευε να τιμωρηθεί με θάνατο, ενώ η περιουσία του δημευόταν και μοιραζόταν στους πολίτες. Ο νόμος αυτός είχε εισαχθεί όχι τόσο για να προστατέψει τις ζωές όσων εργάζονταν στις στοές -των δούλων δηλαδή- αλλά για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της εκμετάλλευσης των μεταλλείων.


| εισαγωγή | γαιοκτησία-γεωργία | εμπόριο | μεταλλεία | Κλασική Εποχή
| κρατική πρόνοια | λειτουργίες | ιδιωτική περιουσία |

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.