|
Ολυμπιακοί
Αγώνες και τηλεόραση
Οι Αγώνες του 1984 στο Λος ΄Aντζελες συνιστούν τομή στην ιστορία
των Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς μετά από πολλές δεκαετίες απέδωσαν
κέρδη στην οργανωτική επιτροπή. Η εξέλιξη αυτή ευνοήθηκε από
την  οικονομικά
επιτυχημένη διαχείριση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων μετάδοσης
των Αγώνων και από τη συνακόλουθη αυξανόμενη εισροή πόρων
από ιδιωτικές πηγές (χορηγοί). Παρ' ότι οι επιλογές αυτές
έγιναν αντικείμενο σφοδρής κριτικής (π.χ. υπέρμετρη εμπορευματοποίηση),
έδωσαν νέα πνοή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που την εποχή εκείνη
πλήττονταν τόσο από τα αλλεπάλληλα μποϊκοτάζ, όσο και από
την οικονομική κρίση και την απροθυμία ανάληψης της διοργάνωσής
τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την εμπειρία του 1984 το ενδιαφέρον
για τη διοργάνωση των Αγώνων πολλαπλασιάστηκε, όπως φαίνεται
από την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των πόλεων που έθεσαν
υποψηφιότητα για τις επόμενες διοργανώσεις. Η εξέλιξη αυτή
συνδέεται με το γεγονός ότι οι εισροές από τα τηλεοπτικά δικαιώματα
καλύπτουν, από το 1984 και μετά, το 50% περίπου των συνολικών
εξόδων της κάθε διοργάνωσης, σε σχέση με το 2% που κάλυπταν
το 1972 και περίπου το 10% το 1980.
Οι πρώτες προσπάθειες για τηλεοπτική κάλυψη των Ολυμπιακών
Αγώνων έγιναν τη δεκαετία του 1930, την εποχή δηλαδή που πραγματοποιήθηκαν
τα πρώτα βήματα για την ανάπτυξη εθνικών τηλεοπτικών δικτύων
στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ
των οποίων και η Γερμανία. Οι Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο
υπήρξαν οι πρώτοι που καλύφτηκαν τηλεοπτικά, αν και η κάλυψη
αυτή ήταν περισσότερο πειραματική, και για το λόγο αυτό περιορισμένη.
Χρησιμοποιήθηκαν τρεις τηλεοπτικές κάμερες και ένα κλειστό
κύκλωμα προβολής σε 25 αίθουσες. Στις αίθουσες αυτές προβλήθηκαν
138 ώρες από το πρόγραμμα των Αγώνων, τις οποίες παρακολούθησαν
περίπου 160.000 θεατές.
Ωστόσο, οι Αγώνες του 1936 έγιναν ευρύτερα γνωστοί ως θέαμα
μέσα από το βραβευμένο φιλμ "Olympia" της Leni Riefenstahl,
το οποίο αποτέλεσε την πρώτη κινηματογραφική μετάδοση των
Ολυμπιακών Αγώνων. Την ίδια εποχή η Ιαπωνία, στην οποία είχε
ανατεθεί η διοργάνωση των Αγώνων του 1940, εργαζόταν στην
κατεύθυνση της περαιτέρω ανάπτυξης της τηλεοπτικής τεχνολογίας
της χώρας, αλλά και της εξάπλωσης του τηλεοπτικού της δικτύου
με σκοπό τη μετάδοση των Αγώνων. Αυτό το φιλόδοξο πρόγραμμα
δεν πραγματοποιήθηκε, καθώς ο σινοϊαπωνικός πόλεμος (1938)
οδήγησε στην ανάθεση των Αγώνων του 1940 στη Φιλανδία (Ελσίνκι).
Όμως, η έκρηξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου έφερε τη ματαίωση
των Αγώνων του έτους αυτού, όπως και του 1944.
Έτσι, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1948 υπήρξαν οι πρώτοι που
μεταδόθηκαν τηλεοπτικά σε ένα σχετικά διευρυμένο κοινό. Χρησιμοποιήθηκε
το τηλεοπτικό δίκτυο του BBC, το οποίο άρχισε να αναπτύσσεται
τη δεκαετία του 1930, και την εποχή των Αγώνων του 1948 αριθμούσε
περίπου 80.000 δέκτες. Βέβαια, η μετάδοση των Αγώνων ήταν
μαγνητοσκοπημένη, ωστόσο τις 138 ώρες προγράμματος που προσφέρθηκαν
υπολογίζεται ότι τις παρακολούθησαν περίπου 600.000 θεατές
στη Μεγάλη Βρετανία.
Περιορισμένο στα εθνικά σύνορα της διοργανώτριας χώρας υπήρξε
το τηλεοπτικό κοινό και στις δύο επόμενες ολυμπιακές διοργανώσεις,
οι οποίες έγιναν στο Ελσίνκι (1952) και στη Μελβούρνη (1956).
Και στις δύο περιπτώσεις οι οργανωτικές επιτροπές επιχείρησαν
να διαπραγματευτούν την πώληση των δικαιωμάτων μετάδοσης των
Αγώνων σε μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ,
δίχως ωστόσο να το πετύχουν. Ανεξάρτητα από τη διάσταση απόψεων
σχετικά με το ύψος των χρημάτων που απαιτούνταν και τα οποία
δε δόθηκαν, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες
-παρά τη διάδοσή τους σε αρκετές χώρες και σε διευρυμένα τμήματα
των κοινωνιών ιδίως της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής-
εξακολουθούσαν να παραμένουν και να αντιμετωπίζονται ως ένα
κατά βάση ειδησεογραφικό και όχι ψυχαγωγικό γεγονός.
Για πρώτη φορά η τηλεοπτική μετάδοση των επόμενων Ολυμπιακών
Αγώνων, που έγιναν στη Ρώμη το 1960, υπερέβη τα εθνικά σύνορα.
Μάλιστα, η μετάδοσή τους σε 18 ευρωπαϊκές χώρες ήταν ταυτόχρονη
με τη διεξαγωγή των αγωνισμάτων, σε αντίθεση με τους Αγώνες
στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και την Ιαπωνία, των οποίων
ήταν μαγνητοσκοπημένη. Παρ' όλα αυτά δεν είναι οι Αγώνες της
Ρώμης, αλλά του Τόκιου, τέσσερα χρόνια αργότερα, που έμειναν
γνωστοί με την επωνυμία "Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της τηλεόρασης"
("TV Olympics"). Αυτό οφείλεται στη χρήση της δορυφορικής
τεχνολογίας για την τηλεοπτική μετάδοση.
Ταυτόχρονα, οκτώ από τα αθλήματα μεταδόθηκαν με έγχρωμη εικόνα.
Ανάμεσά τους συγκαταλέγονταν το τζούντο, το βόλεϊ, η πάλη
και η γυμναστική, που είχαν ειδικό ενδιαφέρον για τους Ιάπωνες
τηλεθεατές, εξαιτίας των επιδόσεων των αθλητών της χώρας τους.
Έγχρωμη ήταν και η μετάδοση των τελετών έναρξης και λήξης,
γεγονός που σηματοδοτεί τη σταδιακή μετεξέλιξη του ενδιαφέροντος
για τους Ολυμπιακούς Αγώνες από το καθαρά αθλητικό, και συνεπώς
ειδησεογραφικό, πλαίσιο στο ψυχαγωγικό.
Η πλήρης κάλυψη των Ολυμπιακών Αγώνων με έγχρωμη εικόνα έγινε
πραγματικότητα το 1968 στο Μεξικό. Μάλιστα, αυτοί οι Αγώνες
θεωρούνται οι πρώτοι που την τηλεοπτική τους μετάδοση παρακολούθησε
σημαντικός αριθμός θεατών. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από
500 εκατομμύρια τηλεθεατές τούς παρακολούθησαν σε 70 περίπου
χώρες. Αξίζει, ωστόσο, να τονιστεί ότι έλαβαν μέρος σε αυτούς
αθλητές από 112 χώρες. Η διαφορά μεταξύ των χωρών που συμμετείχαν
στους Αγώνες του 1968 και των χωρών που τους μετέδωσαν τηλεοπτικά
αντανακλά το γεγονός ότι η εξάπλωση των Ολυμπιακών Αγώνων
σε παγκόσμια κλίμακα προηγήθηκε της ανάπτυξης των τηλεοπτικών
δικτύων.
Τη δεκαετία του 1980, ωστόσο, η διαφορά αυτή έπαψε να υπάρχει
και μάλιστα η παραπάνω τάση αντιστράφηκε. Συγκεκριμένα, η
αύξηση του ενδιαφέροντος για την τηλεοπτική κάλυψη των Αγώνων
σε παγκόσμια κλίμακα πραγματοποιείται με ταχύτερους ρυθμούς
(σε απόλυτα αριθμητικά μεγέθη) σε σχέση με τη συμμετοχή σε
αυτούς. Είναι ενδεικτικό ότι οι Αγώνες του 1984, στους οποίους
μετείχαν 140 χώρες (και απείχαν 14), μεταδόθηκαν σε 156 χώρες
και παρακολουθήθηκαν από 2,5 δισεκατομμύρια τηλεθεατές.
Δώδεκα χρόνια αργότερα η νέα τάση υπήρξε περισσότερο σαφής:
οι Αγώνες του 1996 (Ατλάντα) σημείωσαν ρεκόρ συμμετοχών, με
αθλητές από 197 χώρες. Ωστόσο, η τηλεοπτική κάλυψή τους υπήρξε
ακόμη μεγαλύτερη, καθώς μεταδόθηκαν σε 214 χώρες. Μάλιστα,
υπολογίζεται ότι από τα 3,5 δισεκατομμύρια των εν δυνάμει
τηλεθεατών παρακολούθησαν τηλεοπτικά τους Αγώνες 3,2 δισεκατομμύρια,
δηλαδή οι 9 στους 10 τηλεθεατές των λεγόμενων αναπτυγμένων
χωρών και τα 2/3 των τηλεθεατών από τις υπόλοιπες χώρες. Τέλος,
τους Αγώνες του 2000, στους οποίους έλαβαν μέρος 199 χώρες,
τους παρακολούθησαν 3,7 δισεκατομμύρια τηλεθεατές από 220
χώρες και αυτόνομες περιοχές.
|
