|
Πόλεμος
και αποκλεισμοί
Διαφορετικά απ' ό,τι συνέβαινε στην Αρχαιότητα, οπότε η περίφημη
ολυμπιακή εκεχειρία σήμαινε τη διακοπή των συρράξεων την περίοδο
των Αγώνων, οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες δε διεξήχθησαν
τρεις  φορές
εξαιτίας των πολέμων. Η πρώτη ματαίωση ήταν αποτέλεσμα της
έκρηξης του Α' Παγκόσμιου Πολέμου το 1914. Ως διοργανώτρια
πόλη των έκτων Ολυμπιακών Αγώνων είχε επιλεγεί το Βερολίνο.
Ωστόσο, ο πόλεμος έληξε μόλις το 1918 και έτσι το 1920 η ερειπωμένη
Αμβέρσα κατάφερε να διοργανώσει τους έβδομους Ολυμπιακούς
Αγώνες.
Η επιλογή της Αμβέρσας έγινε 18 μόλις μήνες πριν την έναρξη
των Αγώνων και αποτελούσε χειρονομία προς τιμήν μιας πόλης
που είχε πληγεί βαρύτατα στη διάρκεια του πολέμου. Από την
άλλη πλευρά, ο αποκλεισμός από τους Αγώνες του 1920 της Γερμανίας,
της Βουλγαρίας και των κρατών που διαδέχτηκαν την Αυστροουγγαρία
(Αυστρία, Ουγγαρία) και την Οθωμανική Αυτοκρατορία (Τουρκία)
προβλήθηκε ως τιμωρία των υπαιτίων του πολέμου.
Η δεύτερη φορά που για τον ίδιο λόγο ματαιώθηκαν οι Ολυμπιακοί
Αγώνες ήταν το 1940. Η διοργάνωση των δωδέκατων Ολυμπιακών
Αγώνων είχε αρχικά ανατεθεί από το 1936 στο Τόκιο της Ιαπωνίας,
αλλά ο σινοϊαπωνικός πόλεμος (1938) οδήγησε σε παραίτηση της
Ιαπωνίας και έτσι η ΔΟΕ ανέθεσε τους Αγώνες στο Ελσίνκι της
Φιλανδίας. O Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ματαίωσε τόσο τους Αγώνες
στο Ελσίνκι (1940), όσο και τη διοργάνωση του 1944 που είχε
ανατεθεί στο Λονδίνο. Μετά τη λήξη του πολέμου (1945) ανατέθηκε
η διοργάνωση των δέκατων τέταρτων Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο.
Όπως είχε συμβεί και το 1920, στους Αγώνες δεν προσκλήθηκαν
οι χώρες που θεωρήθηκαν υπεύθυνες για τον πόλεμο, που στην
περίπτωση αυτή ήταν η Γερμανία και η Ιαπωνία.
Για παρόμοιους λόγους αποκλείστηκε η Νέα Γιουγκοσλαβία (Σερβία,
Μαυροβούνιο) από τους Αγώνες του 1996. Συγκεκριμένα, η χώρα
αυτή θεωρήθηκε υπεύθυνη του πολέμου που ξέσπασε μεταξύ των
κρατών που δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας
το 1991 και την αναγνώριση νέων κρατών, της Κροατίας, της
Σλοβενίας, της Bοσνίας-Eρζεγοβίνης, της Νέας Γιουγκοσλαβίας
και της ΠΓΔΜ. Συγκεκριμένα, οι νέες χώρες έγιναν δεκτές στους
Αγώνες και οι αθλητές τους παρέλασαν με τη σημαία τους, ενώ
επιτράπηκε να συμμετάσχουν και οι αθλητές της Σερβίας και
του Μαυροβουνίου μόνο στα ατομικά αθλήματα και κάτω από τη
σημαία της ΔΟΕ. Ωστόσο, η περίπτωση της Νέας Γιουγκοσλαβίας
αποτελεί μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα όσον αφορά τους
μικρής κλίμακας περιφερειακούς πολέμους που συνέβησαν στη
διάρκεια του 20ού αιώνα. Η πρακτική του αποκλεισμού κάποιων
χωρών από τους Ολυμπιακούς Αγώνες εφαρμόζεται, βέβαια, για
πολιτικούς λόγους. Ίσως το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα
αποτελεί ο αποκλεισμός της Νότιας Αφρικής τις δεκαετίες του
1960, 1970 και 1980, εξαιτίας του καθεστώτος των φυλετικών
διακρίσεων στη χώρα αυτή.
Σε όλες τις περιπτώσεις αποκλεισμού, ανεξάρτητα από το αν
η αιτία του υπήρξε ο πόλεμος ή κάποιος άλλος "πολιτικός" λόγος,
οι αποφάσεις της ΔΟΕ αποτελούν έκφραση δύναμης συσχετισμών
στο διεθνές σύστημα σχέσεων εξουσίας. Για το λόγο αυτό, άλλωστε,
οι αποκλεισμοί είναι μάλλον επιλεκτικοί (π.χ. η Ιταλία προσκλήθηκε
στους Αγώνες του 1948, ενώ η Γερμανία αποκλείστηκε -μόνη αυτή-
από τους Αγώνες του 1924) παρά ανταποκρίνονται σε μια αυστηρή,
δηλαδή ανελαστική, εφαρμογή κάποιων γενικών αρχών και κανόνων
που αφορούν τη συμμετοχή στους Αγώνες. Κάτι τέτοιο επιχειρήθηκε
το 1992 με τη διακήρυξη της ολυμπιακής εκεχειρίας, δίχως ωστόσο
να μεταβληθεί το πραγματικό πλαίσιο λήψης αποφάσεων σχετικών
με τη συμμετοχή ή τον αποκλεισμό από τους Ολυμπιακούς Αγώνες
χωρών με αναγνωρισμένη εθνική ολυμπιακή επιτροπή. Το πλαίσιο
αυτό δεν είναι άλλο από τους κάθε φορά διαμορφωμένους διεθνείς
συσχετισμούς δυνάμεων μεταξύ των κρατών.
|
