Ο οικισμός των Γουρνιών αποτελεί ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα και καλύτερα διατηρημένα παραδείγματα μιας μινωικής πόλης. Τα Γουρνιά βρίσκονται στον κόλπο του Μιραμπέλου, στο βορειότερο τμήμα του κόλπου της Ιεράπετρας. Ο οικισμός είναι κτισμένος σε ένα λόφο και αποτελείται από συγκροτήματα κτηρίων, που είναι διαρθρωμένα ανάμεσα σε δρόμους.

Στην κορυφή του λόφου αποκαλύφθηκαν τα αρχιτεκτονικά ερείπια ενός ανεξάρτητου συγκροτήματος, που αν και είναι δέκα φορές μικρότερο από το ανάκτορο της Κνωσού, θυμίζει έντονα τη διάταξη των μινωικών ανακτόρων. Η ομοιότητα με τα ανάκτορα αφορά κυρίως στη διαμόρφωση της δυτικής πτέρυγας του συγκροτήματος που είναι πλακοστρωμένη και κτισμένη με μεγάλους, ασβεστολιθικούς δόμους, όπως συνηθίζεται στις δυτικές προσόψεις των ανακτόρων.

'Aλλα, κοινά αρχιτεκτονικά στοιχεία με τα ανάκτορα εντοπίζονται στο συγκρότημα αποθηκών της δυτικής αυλής και το γειτονικό κλιμακοστάσιο, το οποίο ίσως οδηγούσε και σ' αυτή την περίπτωση σε χώρους υποδοχής που βρίσκονταν στον επάνω όροφο. Στο βόρειο άκρο εξάλλου, ένα μικρό κλιμακοστάσιο θυμίζει το θεατρικό χώρο της Κνωσού, ενώ στο νότιο τμήμα εντοπίζεται ένας ανοικτός χώρος, γνωστός ως δημόσιος χώρος, που φαίνεται ότι είχε σχεδιαστεί για να εξυπηρετεί εκδηλώσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Στη νοτιοανατολική γωνία του συγκροτήματος, σ' ένα μικρό δωμάτιο με πολύθυρο, που είχε θέα στην κεντρική αυλή, βρέθηκε ένα χαμηλό θρανίο που θυμίζει παρόμοια δωμάτια της δυτικής πτέρυγας του ανακτόρου της Φαιστού. Σ' έναν άλλο χώρο επίσης, του οποίου το σχήμα θυμίζει τα τριμερή ιερά των ανακτόρων, βρέθηκαν ιερά κέρατα και βάσεις με κοιλότητες, στοιχεία που συντείνουν στο χαρακτηρισμό του ως ιερού.