1833 |  1843 |  1863 |  1864 |  1875 |  1881 |  1911 |  1912-14 |  1919 |  1927 |  1935 |  1947
Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία

Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία ιδρύθηκε το Μάιο του 1882 από επίλεκτα μέλη της ελληνικής κοινωνίας, ιστορικούς, λογίους, καλλιτέχνες, επιστήμονες, δημοσιογράφους εκδότες κλπ. Μεταξύ των ιδρυτικών μελών συγκαταλέγονταν οι: Τιμολέων Φιλήμων, ο οποίος διετέλεσε και πρώτος πρόεδρος, Kωνσταντίνος Σχινάς, Νικόλαος Πολίτης, Σπυρίδων Λάμπρος, Α.Ρ. Ραγκαβής, Αντώνιος Μηλιαράκης, Δημήτριος Καμπούρογλους, Γεώργιος Τυπάλδος-Κοζάκης κα.

Σύμφωνα με το ιδρυτικό, σκοπός της Εταιρείας ήταν "η περισυναγωγή ιστορικής και εθνολογικής ύλης και αντικειμένων συντελούντων εις διαφώτισιν της μέσης και νωτέρας Ελληνικής ιστορίας και φιλολογίας, του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού και σύστασιν μουσείου και αρχείου περιλαμβάνοντα τα τοιαύτα μνημεία του εθνικού βίου".


Νικόλαος Πολίτης, ιδρυτής της Λαογραφικής Eπιστήμης στην Eλλάδα


Οι στόχοι αυτοί είναι ιδιαίτερα σημαντικοί εφόσον για πρώτη φορά στην Ελλάδα αναφαίνεται το ενδιαφέρον όχι μόνο για την έρευνα αλλά και για την επαφή με το κοινό μέσω της έκθεσης αντικειμένων. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Εταιρεία ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ενίσχυση και προβολή της ιστορίας του μεσαίωνα και της τουρκοκρατίας, καθώς και των πρώτων χρόνων της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους. Φιλοδοξία της ήταν η συγκρότηση ενός εθνικού μουσείου σύμφωνα με τα πρότυπα άλλων δυτικοευρωπαϊκών κρατών, όπως της Αγγλίας και της Γαλλίας.

Η πρώτη δημόσια παρουσία της Εταιρείας πραγματοποιήθηκε με την "Έκθεση Μνημείων του Ιερού Αγώνα", η οποία φιλοξενήθηκε σε αίθουσα του Πολυτεχνείου. Η έκθεση αυτή είχε τεράστια επιτυχία και οδήγησε στη γενναιόδωρη προσφορά πολλών προσωπικών κειμηλίων των εκθετών στην Εταιρεία.


Yπογραφές των πρώτων μελών της Iστορικής και Eθνολογικής Eταιρείας


Ένα από τα μελήματα της Εταιρείας ήταν η προσπάθεια συλλογής, με δωρεές ή αγορές, κειμηλίων του ελληνικού πολιτισμού και από τον εξωελλαδικό πληθυσμό: τη Μακεδονία, τη Μικρά Ασία, την Κύπρο και αλλού. Στην πάροδο του χρόνου αυξήθηκε σε όγκο η συλλογή με αποτέλεσμα η αίθουσα της Βουλής που είχε παραχωρηθεί στην Εταιρεία να μην αρκεί για την εξυπηρέτηση των αναγκών. Το 1896, παραχωρήθηκε ευρύχωρη αίθουσα στο κτίριο του Πολυτεχνείου και εκεί παρουσιάστηκε η πρώτη μόνιμη έκθεση του Εταιρείας. Το Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο, πρόδρομος του σημερινού Εθνικού Ιστορικού Moυσείου, είχε ήδη συγκροτηθεί.