|
Πανελλήνιοι Αγώνες: α' μέρος
Ορισμένοι μελετητές της ιστορίας του ελληνικού αθλητισμού
θεωρούν τα Τήνια, δηλαδή τους αθλητικούς αγώνες που διοργάνωσε
στην Τήνο το 1895 ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος, ως τους
πρώτους άτυπους  Πανελλήνιους
Αγώνες. ΄Aλλοι πάλι θεωρούν ότι το προοίμιο των Πανελλήνιων
Αγώνων ήταν οι λεγόμενοι Δοκιμαστικοί Αγώνες, που τελέστηκαν
λίγες ημέρες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, με στόχο
τη συγκρότηση της ελληνικής ολυμπιακής ομάδας. Και στις δύο
περιπτώσεις διαπιστώνονται αρκετά από τα στοιχεία που θα χαρακτηρίσουν
τους μεταγενέστερους Πανελλήνιους: εναρμόνιση του προγράμματος
των αγώνων με τα διεθνώς αναγνωρισμένα αγωνίσματα και τους
ισχύοντες κανονισμούς, συμμετοχή συλλόγων από διαφορετικές
περιοχές -ακόμη και εκτός των ελληνικών συνόρων- που ωστόσο
θεωρούνταν ελληνικές και με αυτή την ιδιότητα διεκδικούσαν
την ενσωμάτωσή τους στην ελληνική επικράτεια.
Πραγματικά, τόσο τα Τήνια όσο και οι Δοκιμαστικοί Αγώνες αποτελούν την προϊστορία των Πανελληνίων. Στην ίδια προϊστορία ανήκουν ακόμη:
- Οι αθλητικές υποδομές και η εμπειρία (αγωνιστική και οργανωτική) που κληροδότησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896 στους νεοπαγείς αθλητικούς παράγοντες.
- Η θετική πρόσληψη του αθλητισμού και η διάδοσή του σε ευρύτερα
κοινωνικά στρώματα μέσα από τη σύνδεση του αθλητισμού με την
"ελληνικότητα", την επέκταση του μαθήματος της γυμναστικής
στην εκπαίδευση, αλλά και μέσα από το "εξισωτικό"
παράδειγμα της νίκης του Σπύρου Λούη.
- Η διοργάνωση αρκετών αθλητικών αγώνων σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, τόσο εντός όσο και εκτός της Ελλάδας, ως αποτέλεσμα της ίδρυσης πολλών νέων συλλόγων αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς. Πρόκειται για εξέλιξη που εκ των πραγμάτων έθετε το αίτημα για ευρύτερο συντονισμό.
Έτσι, το 1897 συγκροτήθηκε ο ΣΕΑΓΣ με πρώτο πρόεδρο το Σπυρίδωνα Λάμπρο και ιδρυτικά μέλη 28 συλλόγους, οι 3 από τους οποίους δραστηριοποιούνταν εκτός των ελληνικών συνόρων (Σμύρνη, Λεμεσός, Λευκωσία). Μία από τις πρώτες αποφάσεις του ΣΕΑΓΣ ήταν η διοργάνωση Πανελλήνιων Αγώνων. Η ονομασία τους ανταποκρινόταν στην ιδιαίτερη αθλητική γεωγραφία του ΣΕΑΓΣ και συνέδεε την ταυτότητα των αγώνων με τον ελληνικό αλυτρωτισμό και τις διεργασίες πολιτικής ενοποίησης και πολιτισμικής ομογενοποίησης των Ελλήνων.
Η αρχική απόφαση του ΣΕΑΓΣ ήταν να οργανωθούν οι Πανελλήνιοι Αγώνες το 1897 και να διεξάγονται σε ετήσια βάση. Ο πόλεμος όμως του 1897, στην κήρυξη του οποίου πρωτοστάτησε ο Σπυρίδων Λάμπρος ως ηγετικό μέλος της Εθνικής Εταιρείας, οδήγησαν στην αναβολή των αγώνων για το 1898. Ωστόσο, τα οικονομικά και οργανωτικά προβλήματα δεν επέτρεψαν τη διοργάνωση των Πανελλήνιων Αγώνων παρά μόλις το 1901.
Οι πρώτοι Πανελλήνιοι Αγώνες έγιναν, λοιπόν, μεταξύ 5 και 8 Απριλίου 1901 στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Σε αυτούς συμμετείχαν περίπου 130 αθλητές που ανήκαν σε 12 συλλόγους, από τους οποίους 3 ήταν από την Κύπρο (Ολύμπια Λεμεσού, Ζήνων, Παγκύπρια). Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την έναρξη των αγώνων, την οποία παρακολούθησαν η βασιλική οικογένεια και οι ανώτατοι πολιτικοί και εκκλησιαστικοί παράγοντες, οι θεατές υποδέχτηκαν τους Κύπριους αθλητές με συνθήματα υπέρ της Ένωσης. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι τις ημέρες των αγώνων διοργανώθηκε από το ΣΕΑΓΣ έκθεση κυπριακών προϊόντων στο Ζάππειο. Στο χώρο αυτό μάλιστα έγινε και η δεξίωση για τη λήξη των πρώτων Πανελλήνιων Αγώνων, στη διάρκεια της οποίας εκφωνήθηκαν από τους επισήμους λόγοι πατριωτικού περιεχομένου.
Στα χαρακτηριστικά των αγώνων αυτών ήταν η αύξηση των αγωνισμάτων στίβου σε σχέση με τα γυμναστικά αγωνίσματα (έγιναν ακόμη αγωνίσματα πάλης και άρσης βαρών), η καταγραφή των επιδόσεων και η θεσμοθέτηση του επάθλου της Νίκης για τον πλέον πολυνίκη σύλλογο. Πανελλήνιος και Εθνικός πέτυχαν τον ίδιο αριθμό πρώτων νικών. Έτσι, μετά την άρνηση των συλλόγων να γίνει κλήρωση, και παρά την αμοιβαία παραχώρηση του επάθλου, η Νίκη τελικά δεν απονεμήθηκε σε κανένα σύλλογο τη χρονιά εκείνη. Τα επόμενα χρόνια, και έως το 1920 που καταργήθηκε, η Νίκη αποτέλεσε το κατεξοχήν αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στους δύο ισχυρούς αθλητικούς συλλόγους. Μάλιστα, λίγους μόνο μήνες μετά την τέλεση των Πανελληνίων, η αντιπαράθεση Εθνικού και Πανελληνίου οδήγησε στη διάσπαση του ΣΕΑΓΣ και στη ματαίωση των αγώνων του 1902 και του 1903. Έτσι, οι δεύτεροι Πανελλήνιοι Αγώνες έγιναν το 1904.
|
