Ως τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970 το δικτατορικό καθεστώς είχε καταφέρει να σταθεροποιηθεί, έχοντας αντιμετωπίσει με ένταση της βίας και των διώξεων τη δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και έχοντας επιτύχει την ουσιαστική απομόνωση των παλαιών πολιτικών. Παρ' όλα αυτά ήταν αρκετά δύσκολο να προσδιοριστεί η συνέχιση της πορείας του. Δεδομένου ότι η βίαιη ανατροπή της δικτατορίας δεν αποτελούσε πιθανό ενδεχόμενο, παρά τις μεμονωμένες αντιστασιακές ενέργειες που σημειώθηκαν (Παναγούλης, αντιστασιακές οργανώσεις, κίνημα Ναυτικού), η μελλοντική ελεγχόμενη φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος αποτελούσε στόχο τόσο μελών της "επαναστατικής" κυβέρνησης όσο και πολιτικών προσωπικοτήτων.

Στις συνθήκες αυτές οι φοιτητές αποτέλεσαν το μοναδικό κοινωνικό χώρο που οργανώθηκαν μαζικές αντιδικτατορικές κινήσεις. Κορυφαία εκδήλωση αντίστασης αποτέλεσε η εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβριο του 1973, σε μια περίοδο που το καθεστώς ενέτεινε τις προσπάθειες φιλελευθεροποίησής του (χαλκευμένο δημοψήφισμα 1973, κυβέρνηση Μαρκεζίνη). Η βίαιη καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης σηματοδότησε επίταση των συγκρούσεων και ρήξη μεταξύ των πρωτεργατών του πραξικοπήματος (καθεστώς Ιωαννίδη), θέτοντας έτσι τέλος σε κάθε προοπτική φιλελευθεροποίησης. Η εξέλιξη αυτή δυσχέρανε ακόμη περισσότερο τη θέση της χώρας στο διεθνές πλαίσιο. Σε αυτό το κλίμα της αυξανόμενης διεθνούς απομόνωσης και της γενικευμένης δυσαρέσκειας στο εσωτερικό το μοιραίο σφάλμα της χούντας, που οδήγησε και στην πτώση της, ήταν η πραξικοπηματική ανατροπή του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Η συγκυρία της αιφνιδιαστικής τουρκικής στρατιωτικής εισβολής στην Κύπρο (Αττίλας 1), τον Iούλιο του 1974, οδήγησε σε αδιέξοδο κάθε φορέα εξουσίας στην Ελλάδα. Η συνειδητοποίηση της κρίσιμης κατάστασης και της πιθανότητας πολεμικής εμπλοκής Ελλάδας-Τουρκίας οδήγησε τους στρατιωτικούς να παραχωρήσουν την εξουσία και πάλι στους πολιτικούς. Τις ώρες αυτές η ανάθεση της θέσης του πρωθυπουργού στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και ο σχηματισμός κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας αποτελούσαν τη μόνη αξιόπιστη έξοδο από την κρίση. Η χούντα είχε πλέον ανατραπεί και η δημοκρατία επανερχόταν μετά από επταετείς περιπέτειες στην Ελλάδα.