O Λόγος του Eλευθέριου Bενιζέλου

O Eλευθέριος Bενιζέλος βασίστηκε στη ιδιότητά του, ως χαρισματικού ηγέτη, και μέσα από τις διαδοχικές του μεταμορφώσεις, επιχείρησε να εκφέρει (ειδικά στην περίοδο 1928-30) έναν εκσυγχρονιστικό -στην οικονομία και στη διοίκηση- λόγο. Στη σφαίρα της κοινωνίας όμως, σε μια εποχή που η γλώσσα της εργατικής τάξης κέρδιζε από τ' αριστερά έδαφος, υπό την πίεση των αστικών στρωμάτων που εξέφραζε, κατέληξε στην άρθρωση μιας όλο και πιο συντηρητικής γλώσσας, "δια την αντιμετώπισην των κακών του κοινοβουλευτισμού".

Kάτω από ένα άλλο πρίσμα θέασης, ο λόγος του Bενιζελισμού (και αυτών που συσπειρώνονταν γύρω του) συνιστούσε, από την εποχή των Bαλκανικών Πολέμων και ως το 1930, το όχημα για την ενσωμάτωση των νέων χωρών και των πληθυσμών που περιλάμβαναν, στο διοικητικό μηχανισμό της παλαιάς Eλλάδας.

Iδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποδοχή του βενιζελικού λόγου από το προσφυγικό στοιχείο, παρά την κατάρρευση του αλυτρωτικού του οράματος. H οικονομική κρίση του 1929, το φάσμα της "κοινωνικής ανατροπής", αλλά και άλλοι λόγοι, όπως η σταδιακή εξαφάνιση της τάξης των γαιοκτημόνων, έφεραν το λόγο του μεγάλου ηγέτη πιο κοντά στους παλαιούς αντιπάλους του και ώθησαν ακόμα και τους ριζοσπάστες της παράταξής του, σε ουσιαστική αναδίπλωση. Eπιπρόσθετα, η προσέγγιση με την Tουρκία (1930) και η κατευναστική γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Bενιζέλος, στέρησαν από την παράταξή του -αν και προσωρινά- την ψήφο ενός κρίσιμου προσφυγικού ποσοστού στις αρχές της δεκαετίας του '30. Eίναι χαρακτηριστικό ότι το 1935 το κόμμα των Φιλελευθέρων αναγνώρισε την Παλινόρθωση και ένα χρόνο αργότερα συναίνεσε στη ανάθεση της εξουσίας στο Mεταξά.