Εντυπωσιακό είναι το κύμα μετανάστευσης στις αρχές του αιώνα κυρίως προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Στη φωτογραφία διαφήμιση ατμόπλοιου που εξυπηρετούσε τη γραμμή της Αμερικής στις αρχές του 20ού αιώνα.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Σπαθάρη, Ε., Αρμενίζοντας στο Χρόνο: Το πλοίο στην Ελληνική Τέχνη, Εκδόσεις ΚΑΠΟΝ, Αθήνα 1995, σ. 268, εικ. 360.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Οι εκπρόσωποι των γεωργικών συλλόγων λίγο πριν από την εξέγερση των αγροτών στο Κιλελέρ το Μάρτιο του 1910.
Κλιάφα, Μ., Θεσσαλία 1881-1981: Εκατό χρόνια ζωής, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1983, σ. 98.
© Εκδόσεις Κέδρος.

Η πλατεία Συντάγματος λίγο πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Την περίοδο 1897-1922 αυξάνεται ο αριθμός των απασχολουμένων στο δευτερογενή τομέα της παραγωγικής διαδικασίας. Φωτογραφία από το χώρο εργασίας σε εργοστάσιο της εποχής.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Η καταδίωξη του ελληνικού στοιχείου ήταν μια από τις πρακτικές που ακολουθήθηκαν από τους Νεότουρκους στη διάρκεια των Βαλκανικών και του Α' Παγκόσμιου Πολέμου. Στη φωτογραφία Έλληνες της Μικράς Ασίας μεταφέρονται σιδηροδρομικώς σε τάγματα εργασίας στο εσωτερικό της Ανατολίας.
Χριστόπουλος, Γ. (εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ, Νεώτερος Ελληνισμός από το 1913 έως το 1941, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σ. 103.
© Εκδοτική Αθηνών.

Έλληνες πρόσφυγες από την περιοχή της Φώκαιας αναζητούν καταφύγιο στο ελληνικό έδαφος μετά τις διώξεις που υπέστησαν στα χρόνια της δεκαετίας του 1910.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ιδρύματος Ιστορίας Ε. Βενιζέλου.
© Ίδρυμα Ιστορίας Ε. Βενιζέλου.

Έλληνες μετανάστες στο κατάστρωμα πλοίου με προορισμό την Αμερική.
Λάδης, Φ., Όπου γη Ελλάδα: Το έπος της μετανάστευσης σε εικόνες, εκδόσεις Μνήμες, Αθήνα 1997, σ. 17.
© Φ. Λάδης.

Τσιφλικάδες και κολίγοι σε κοινή φωτογραφία του 1903.
Κλιάφα, Μ., Θεσσαλία 1881-1981: Εκατό χρόνια ζωής, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1983, σ. 26.
© Εκδόσεις Κέδρος.

Ο Μαρίνος Αντύπας, ο κυριότερος ηγέτης του αγροτικού κινήματος της Θεσσαλίας. Δολοφονήθηκε το 1907 από τον επιστάτη του τσιφλικά Μ. Μεταξά.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Λαϊκή συνοικία στην Αθήνα. Είναι εμφανής η απουσία στοιχειωδών όρων υγιεινής διαβίωσης, γεγονός που επιδείνωνε τις συνθήκες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Το Φάληρο στις αρχές του αιώνα. Ήταν χώρος διασκέδασης των Αθηναίων της belle epoque και ένα από τα πρώτα παραθεριστικά κέντρα.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Μαθιόπουλος, Π., Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας μετά τη βροχή, π. 1900.
Λάδι σε μουσαμά 50Χ85 εκ.
Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Συλλογή Κουτλίδη αρ. εργ. 586.
Κωτίδης, Αντ., Ελληνική Τέχνη: Ζωγραφική του 19ου αιώνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995, σ. 183 , εικ. 157.
© ΥΠΠΟ.

Ένας από τους συνηθισμένους τόπους συνάντησης των ανθρώπων αυτής της εποχής ήταν και τα ζαχαροπλαστεία. Στη φωτογραφία το ζαχαροπλαστείο του Γ.Δ. Ζαβορίτου στην πλατεία Συντάγματος.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Το χάσμα μεταξύ βενιζελικών και αντιβενιζελικών έφτασε στην κορύφωσή του στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού. Την εποχή αυτή πολλές γελοιογραφίες σατίριζαν το κλίμα που επικρατούσε. Εδώ η τριανδρία της "Εθνικής Αμύνης" με τον Ε. Βενιζέλο να προπορεύεται. Τον ακολουθούν ο ναύαρχος Π. Κουντουριώτης και ο στρατηγός Π. Δαγκλής.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 8 Δεκεμβρίου 1996, σελ. 22.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Η Ιουλία Σωμάκη, η οποία με προτροπή της βασίλισσας Όλγας μετέφρασε το Ευαγγέλιο στη δημοτική, γεγονός που οδήγησε στα επεισόδια των Ευαγγελιακών το 1901.
Μαρκεζίνης, Σπ., Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1828-1964, τ. 2, Η Συνταγματική Βασιλεία 1863-1909, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 1966, σ. 372.
© Εκδόσεις Πάπυρος.

Μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες της κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης Βενιζέλου ήταν και η εισαγωγή της οκτάωρης εργασίας. Στη φωτογραφία γελοιογραφία της εποχής που απεικονίζει τον αγώνα των εργαζομένων για τη διεκδίκηση του παραπάνω μέτρου.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Κολίγοι και τσιφλικάδες μετά τη λήξη του αλωνίσματος στα 1904.
Κλιάφα, Μ., Θεσσαλία 1881-1981: Εκατό χρόνια ζωής, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1983, σ. 28.
© Εκδόσεις Κέδρος.

Αγρότες μπροστά σε μια αλωνιστική μηχανή στη Θεσσαλία γύρω στα 1915.
Κλιάφα, Μ., Θεσσαλία 1881-1981: Εκατό χρόνια ζωής, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1983, σ. 248.
© Εκδόσεις Κέδρος.

Αθηναϊκές εφημερίδες που κυκλοφορούσαν κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 21 Απριλίου 1996,σ. 26
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Πρώτη σελίδα της εφημερίδας Πατρίς στις 2 Απριλίου 1918.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ιδρύματος Ιστορίας Ε. Βενιζέλου.
© Ίδρυμα Ιστορίας Ε. Βενιζέλου, Αθήνα.

Η σφραγίδα του Εργατικού Κέντρου Αθηνών.
Κορδάτος, Γ., Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1972, σ. 177.
© Εκδόσεις Μπουκουμάνη.

Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα η αγροτική παραγωγή αποτελούσε το βασικότερο τομέα της οικονομίας. Τον ίδιο χαρακτήρα είχαν και οι οικονομίες των περιοχών που προσαρτήθηκαν μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Φωτογραφία από αλώνισμα με αδόκανα στα Μεστά της Χίου.
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Ψαρράκη-Μπελεσιώτη, Ν., Παραδοσιακές καλλιέργειες, Μουσείο Μπενάκη-Φωτογραφικό Αρχείο, Αθήνα 1978, σ. 33, εικ. 31.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Κολίγοι στα κτήματα του Γ. Ζωγράφου στην περιοχή της Λαζαρίνας σε κτηνοτροφικές εργασίες.
Κλιάφα, Μ., Θεσσαλία 1881-1981: Εκατό χρόνια ζωής, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1983, σ. 70.
© Εκδόσεις Κέδρος.

Η πληθυσμιακή ανάπτυξη του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας και του Πειραιά προκάλεσε αρκετά προβλήματα στη διαβίωση των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων. Φωτογραφία από λαϊκή συνοικία των Αθηνών.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Συγκέντρωση αγροτών και εργατών στην περιοχή της Λιβαδειάς στις 6 Μαΐου του 1919.
ΚΚΕ 1918-1978, Εκδόσεις της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε, Αθήνα 1978, σ. 42, εικ. 1.
© Εκδόσεις της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε.

Σημαντικός είναι ο αριθμός των γυναικών που απασχολούνται στο βιομηχανικό τομέα ήδη από τις αρχές του αιώνα. Το γεγονός αυτό θεωρείται βήμα για τη γυναικεία χειραφέτηση. Στη φωτογραφία εργάτριες σε εργοστάσιο υφαντουργίας.
Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921, τ.Β'.
Δρίτσα, Μ., Βιομηχανία και Τράπεζες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1990, εικ. 4.
© Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα.

Στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν αρκετά διαδεδομένη η παιδική εργασία. Διακρίνονται παιδιά μικρής ηλικίας που απασχολούνταν ως στιλβωτές υποδημάτων.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Τα αστικά στρώματα που αναπτύσσονται στις πόλεις των αρχών του αιώνα συμπαρασύρονται από τις νέες μόδες στην ένδυση, τη διασκέδαση και τη συμπεριφορά.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Ένα μεγάλο μέρος των μικροαστικών εμπορικών στρωμάτων συντάχτηκαν με το βενιζελικό εγχείρημα. Στη φωτογραφία η πρόσοψη και το εσωτερικό του εμποροραπτικού οίκου του Χρ. Πολίτη.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Πρώτη σελίδα της εφημερίδας Πατρίς στις 21 Μαΐου 1915. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος γίνεται αντικείμενο προσωπολατρίας παρόλο που η εφημερίδα ανήκει στο χώρο των βενιζελικών.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ιδρύματος Ιστορίας Ε. Βενιζέλου.
© Ίδρυμα Ιστορίας Ε. Βενιζέλου, Αθήνα.

Ο Μανώλης Τριανταφυλλίδης (1883-1959).
Αθήνα, Κέντρο Ερευνών για τη Νεοελληνική Εκπαίδευση.
Καθημερινή, Επτά Ημέρες,7 Φεβρουαρίου 1999, σ. 11.
© Κέντρο Ερευνών για τη Νεοελληνική Εκπαίδευση, Αθήνα.

Ο Γ. Σκληρός (1878-1919)
Κορδάτος, Γ., Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, Εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1972, σ. 122.
© Εκδόσεις Μπουκουμάνη.

Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου (1876-1936).
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Φωτογραφία του Α. Παπαναστασίου και των συνεργατών του, συντακτών του Δημοκρατικού Μανιφέστου. Η έκδοσή του οδήγησε στη σύλληψή τους και στη γνωστή "δίκη της Λαμίας", όπου καταδικάστηκαν σε τριετή φυλάκιση για εξύβριση του βασιλιά.
Χριστόπουλος (εκδ), Iστορία του Eλληνικού Eθνους, τ. ΙΕ, Νεώτερος Ελληνισμός από το 1913-1941, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σ. 195.
© Εκδοτική Αθηνών.

Η Καλλιρρόη Παρρέν (1859-1940).
Αθήνα, Συλλογή Λυκείου Ελληνίδων.
© Συλλογή Λυκείου Ελληνίδων, Αθήνα.

Η λεωφόρος Αμαλίας γύρω στα 1900.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη αρ. εισ. 42836.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Η οδός Κολοκοτρώνη.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείο Μπενάκη αρ. εισ. 2088.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Η εκτέλεση δημόσιων έργων εντάσσεται στο πλαίσιο διαμόρφωσης μιας σύγχρονης πόλης, ιδέα που αρχίζει να υλοποιείται την περίοδο αυτή. Στη φωτογραφία η λεωφόρος Συγγρού γύρω στα 1920.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη αρ. εισ. 45912.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Η πλατεία Συντάγματος γύρω στα 1920.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη αρ. εισ. 45908.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Στις αρχές του 20ού αιώνα οι ελληνικές κοινότητες της Μαύρης Θάλασσας συνεχίζουν μια πορεία ανάπτυξης που στηρίζεται στις εμπορικές και ναυτιλιακές τους δραστηριότητες. Στη φωτογραφία καπνοπωλείο στην Οδησσό όπου κάποια από τα προϊόντα του αναγράφονται και στα ελληνικά.
Οδησσός, Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο.
Καρδάσης, Β., Ο Ελληνισμός του Εύξεινου Πόντου, Εκδόσεις Μίλητος, σ. 118.
© Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, Οδησσός.

Η ελληνική παρουσία ήταν ιδιαίτερα αισθητή στην οικονομική, πολιτική καθώς και κοινωνική ζωή της Αιγύπτου ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Κοσμικές Ελληνίδες στην Αλεξάνδρεια το 1907.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 21 Απριλίου 1996, σ. 23.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Το ελληνικό στοιχείο στα δυτικά παράλια της Μ. Ασίας στις αρχές του 20ού αιώνα τονίζε την παρουσία του με την ίδρυση σχολείων, πολιτιστικών συλλόγων και ιδρυμάτων. Φωτογραφία από εορταστική συγκέντρωση ελληνικού σχολείου στη Σμύρνη.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου αρ. εισ. 4912.
© Πολεμικό Μουσείο, Αθήνα.

’ποψη της πλατείας Ομονοίας γύρω στα 1920.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη αρ. εισ. 45907.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Στα 1916 η οξύτατη αντιπαράθεση βενιζελικών-βασιλοφρόνων για τους προσανατολισμούς της χώρας στη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου είχε ως αποτέλεσμα τον Εθνικό Διχασμό και τη δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης από την τριανδρία της Εθνικής Αμύνης. Στην Αθήνα οι φιλοβασιλικοί ανάμεσα σε άλλες αντιδράσεις οργάνωσαν και το τελετουργικό ανάθεμα του Ελευθέριου Βενιζέλου. Στη φωτογραφία ο σωρός των πέτρων που τοποθετήθηκαν πάνω από το ανδρίκελο του κρητικού πολιτικού στο Πεδίο του Άρεως το Δεκέμβριο του 1916.
Αθήνα, Ίδρυμα Ιστορίας Ε. Βενιζέλου.
© Ίδρυμα Ιστορίας Ε. Βενιζέλου, Αθήνα.

Ο Ε. Βενιζέλος απευθυνόμενος σε οπαδούς του σε ομιλία του μπροστά στο σπίτι του στην οδό Πανεπιστημίου.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου αρ. εισ. 0003.
© Πολεμικό Μουσείο, Αθήνα.

Η διαμάχη βενιζελικών-βασιλοφρόνων ήταν ιδιαίτερα εμφανής στον Τύπο της εποχής. Πρώτη σελίδα της εφημερίδας Σκρίπ (αντιβενιζελικής εφημερίδας) στις 24/9/1915.
Αθήνα, Βιβλιοθήκη της Βουλής.
© Βιβλιοθήκη της Βουλής, Αθήνα.

Σφραγίδα της Πανελληνίου Εργατικής Ομοσπονδίας.
Κορδάτος, Γ., Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1972, σ.178.
© Εκδόσεις Μπουκουμάνη.

Σφραγίδα του συνδέσμου των εργατικών τάξεων της Ελλάδας.
Κορδάτος, Γ., Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1972, σ. 149.
© Εκδόσεις Μπουκουμάνη.

Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου.
Παπαναστασίου, Α., Μελέτες-Λόγοι-’ρθρα, τόμος Β, Μορφωτικό Ινστιτούτο Α.Τ.Ε, Αθήνα 1957, εικ. 1.
© Μορφωτικό Ινστιτούτο Α.Τ.Ε.