Από το το τέλος της πρώτης δεκαετίας του αιώνα, ο διπλός στόχος του αστικού εκσυγχρονισμού και της εμπέδωσης μιας νέας εθνικής ταυτότητας οδηγούν σε θεσμικές και άλλες ρυθμίσεις που αφορούν τον αστικό χώρο.

Τα κείμενα της εποχής θέτουν το ζήτημα του "αποτουρκισμού", του "εξελληνισμού", του "εκσυγχρονισμού", του "εκπολιτισμού" των πόλεων του ελληνικού χώρου. Aπό τότε είναι πολλές και ποικίλες οι πρωτοβουλίες ως προς την παραγωγή και τη διαχείριση του χώρου. Μέσα δε στο ευρύ νομοθετικό έργο της κυβέρνησης Βενιζέλου περιλαμβάνεται και η ανασύνταξη της πολεοδομικής και οικοδομικής νομοθεσίας.

Στη δεκαετία 1912-22 αναδύθηκε σε γενικές γραμμές η νεοελληνική πόλη αφενός επειδή τότε εισήχθησαν και δοκιμάστηκαν στην πράξη νέες πολεοδομικές αντιλήψεις αφετέρου επειδή διαμορφώθηκε η βάση -εμπειρίας και νομοθεσίας- για τις κατοπινές μεθοδεύσεις. Γίνεται προσπάθεια για τη δημιουργία μιας νέας ελληνικής πόλης προσαρμοσμένης στις απαιτήσεις της νέας ελληνικής κοινωνίας.
Παράδειγμα ολοκληρωμένης κρατικής πολιτικής για το χώρο και αποκαλυπτική των προθέσεών της αποτελεί η ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917, περίπτωση που, στο βαθμό της συνολικότητας της κρατικής επιλογής, υπήρξε μοναδική.