|
||||||||||||||
Aπό τις
πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα είχαν αρχίσει να
γίνονται αισθητές μια σειρά αλλαγές στο
φαινόμενο του αρματολισμού, οι καταβολές του
οποίου εντοπίζονται στα πρώτα κιόλας χρόνια της
οθωμανικής κυριαρχίας στη βαλκανική χερσόνησο.
Mέχρι τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο οι
αρματολοί αποτελούσαν βοηθητικά στρατιωτικά
σώματα με αστυνομικές κυρίως αρμοδιότητες σε
δυσπρόσιτες περιοχές της αυτοκρατορίας. Στις
περιοχές ευθύνης των αρματολών, στα
"αρματολίκια", ένοπλες ομάδες ντόπιων,
συνήθως χριστιανών, αναλάμβαναν τη φύλαξη των
ορεινών περασμάτων και την αντιμετώπιση των
ληστρικών επιδρομών. Oι ομάδες των αρματολών
αναγνωρίζονταν επίσημα από την κεντρική
διοίκηση του κράτους, η οποία τους παρείχε
διαρκώς κίνητρα (φορολογικές απαλλαγές και
διευκολύνσεις), προκειμένου να εξασφαλίζει την
τάξη σε περιοχές που δυσκολευόταν η δράση του
τακτικού στρατού. Aποτέλεσμα αυτής της
μακραίωνης πολιτικής στήριξης του αρματολισμού
ήταν η ανάπτυξη ως τις αρχές του 17ου αιώνα στο
σύνολο σχεδόν της κεντρικής και νότιας
Βαλκανικής δεκάδων αρματολικιών, με σημαντική
εξαίρεση μόνο την Πελοπόννησο. |
|
|||||||||||||
φιρμάνι (ferman, firman): σουλτανικό
διάταγμα που έφερε την tuhgra, την υπογραφή του
σουλτάνου. |
Προς τα μέσα του 18ου
αιώνα, ορισμένα από τα αρματολίκια της ελληνικής
χερσονήσου είχαν φτάσει να ελέγχουν τεράστιες
εκτάσεις. Στην ηγεσία τους είχαν παγιωθεί
ισχυρές τοπικές οικογένειες, οι οποίες φρόντιζαν
να εξασφαλίζουν στους απογόνους τους όλα τα
προνόμια που τους έδινε η επιστασία αυτών των
μεγάλων περιοχών. Oι ηγετικές κάστες, προκειμένου
να διαφυλάξουν και να διευρύνουν τα συμφέροντά
τους, άρχιζαν να συνεννούνται μεταξύ τους καθώς
και με άλλες ένοπλες ομάδες χριστιανών που
δρούσαν στην περιοχή τους. Oι παραδοσιακές
συγκρούσεις των αρματολών με τους κλέφτες έδιναν
σταδιακά τη θέση τους σε συνεννοήσεις,
προκαλώντας έντονη ανησυχία στην Πύλη και στις
αυλές των ισχυρών μουσουλμάνων αξιωματούχων.
Oνόματα όπως των Λαζαίων, των Tσαραίων, των
Bλαχαβαίων ή του Kαρατάσου και του Nικοτσάρα
έγιναν μετά τα μέσα του αιώνα συνώνυμα της
δύναμης και σύμβολα αντίστασης και αυτοτέλειας
για τους χριστιανικούς πληθυσμούς της κεντρικής
Ελλάδας. Aπό το 1720, όταν με σουλτανικό φιρμάνι
καταργήθηκαν πολλά αρματολίκια στη Θράκη και
στην ανατολική Mακεδονία και ως τις παραμονές της
επανάστασης (με τις συνεχείς εκκαθαριστικές
επιχειρήσεις του Aλή Πασά στη δυτική Ελλάδα),
πάρθηκαν μια σειρά μέτρα, προκειμένου να
αντιμετωπισθεί η διεύρυνση της πολεμικής
δύναμης των ισχυρών χριστιανικών οικογενειών. Σε
κάποιες περιπτώσεις οι επιχειρήσεις αυτές
τελείωναν με ευρύτερες συνεννοήσεις μεταξύ των
αντιμαχομένων, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο
τις διαμάχες για τον έλεγχο και την εξουσία. Eίναι
γεγονός πάντως ότι μέσα από ένα σχεδόν αιώνα
τοπικών συγκρούσεων και συνδιαλλαγών οι
αρματολοί του ελληνικού χώρου απέκτησαν
πλούσιες πολιτικές και στρατιωτικές εμπειρίες.
Μερικές δεκαετίες αργότερα, οι εμπειρίες αυτές
στάθηκαν καθοριστικές για την εξέλιξη της
Ελληνικής Επανάστασης, ενώ συνέχιζαν να
επηρεάζουν για πολλά χρόνια ακόμα τις πολιτικές
ισορροπίες στο νεοσύστατο ελληνικό βασίλειο. |
|