Επαναστατικές εμπειρίες στην καμπή του 18ου αιώνα

Image

Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη στη μάχη του Καρπενησίου (8/9 Αυγούστου 1823).

Προς τα τέλη του 18ου αιώνα είχαν πολλαπλασιαστεί οι ένοπλες ομάδες που δρούσαν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Κλέφτες, αρματωλοί, τοπικοί ιδιωτικοί στρατοί, μισθοφορικά στρατεύματα, συμμορίες γενίτσαρων και τμήματα του οθωμανικού στρατού συγκρούονταν και συμμαχούσαν περιστασιακά σε ένα πολύπλοκο τοπίο διαμάχης για την εξουσία. Οι συμφωνίες και οι ανταλλαγές δώρων μεταξύ ισχυρών τοπικών παραγόντων έδιναν συχνά τη θέση τους σε αιματηρές συγκρούσεις, ενώ πίσω από μάχες και αντιπαραθέσεις κρύβονταν κάποτε συμφωνίες και βαθύτερες συναινέσεις. Στα ορεινά της Πελοποννήσου Κολοκοτρώνης και Ζαχαριάς έσμιγαν σε κοινά γλέντια και γιορτές, παρόλο που η ομάδα των Κολοκοτρωναίων μισθωνόταν για να πολεμά τους κλέφτες του Ζαχαριά.

Αρματωλοί:
ένοπλα σώματα, αρχικά με αστυνομικές αρμοδιότητες στο επαρχιακό δίκτυο της αυτοκρατορίας. Aπό τα τέλη του 18ου αιώνα αυξήθηκε η δύναμή τους στις τοπικές κοινωνίες, με αποτέλεσμα να διευρυνθούν και οι δραστηριότητές τους.

Ζαχαριάς:
περιώνυμος κλέφτης στην κεντρική Πελοπόννησο στα τέλη του 18ου αιώνα.

Image

Ο μπουρλοτιέρης Κωνσταντίνος Κανάρης με τους συντρόφους του.

Στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, ακόμη κι όταν τα κηρύγματα για ένοπλη αντίσταση κατά των Οθωμανών κατάφεραν να βρουν ανταπόκριση ανάμεσα στις ομάδες των χριστιανών ενόπλων, οι διαφορές και τα πολυδιασπασμένα συμφέροντα συνέχισαν να διατηρούν ένα κλίμα επιφυλακτικότητας και απότομων μεταπτώσεων. Την ένθερμη στράτευση στον κοινό αγώνα διέκοπτε η εμφάνιση ενός παλιού αντιπάλου, ενώ συχνά οικογένειες και ομάδες, οι οποίες για πολλές δεκαετίες βρίσκονταν αντιμέτωπες συνεργάζονταν στην προετοιμασία των επαναστατικών κινήσεων. Όταν η Επανάσταση πήρε σάρκα και οστά, οι διαφορετικές καταβολές των ένοπλων ομάδων, οι διαφορετικές εμπειρίες οργάνωσης και δράσης τους, καθώς και οι νοοτροπίες που όλα τα προηγούμενα χρόνια είχαν αναπτυχθεί, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις. Οι εμφύλιες συγκρούσεις και η αδυναμία συνεννόησης στην τελευταία περίοδο της επανάστασης έμοιαζαν να ολοκληρώνουν έναν αιώνα πολύπλοκων προσπαθειών να καλυφθεί το κενό εξουσίας, που άφηνε πίσω της η αδυναμία του οθωμανικού κράτους να ελέγξει τις κατακτημένες του περιφέρειες.