 Iωάννης Στάμου Xονδροδήμας ή Λογοθέτης, πανίσχυρος κοτσάμπασης της Λειβαδιάς, 1825. |
Η οργάνωση των χριστιανικών πληθυσμών του ελλαδικού χώρου σε κοινότητες προσέφερε στα μέλη τους τη δυνατότητα να συναθροίζονται για την επίλυση των διοικητικών και οικονομικών τους υποθέσεων. Κάθε χρόνο, κάποτε και περισσότερες από μία φορές μέσα στον ίδιο χρόνο, συνερχόταν η ηγετική ομάδα, το σώμα των προκρίτων, προκειμένου να εκλέξει τα στελέχη εκείνα, τα οποία θα ήταν υπεύθυνα για την διαχείριση των υποθέσεων της κοινότητας. Όταν οριστικοποιούνταν η επιλογή των νέων προεστών, ακολουθούσε συνήθως πάνδημη τελετή αναγόρευσής τους στον κεντρικό ναό της πόλης ή της κωμόπολης. Ετσι, σ' όλη τη διαρκεια του 17ου αιώνα, μετά από αρχιερατική ακολουθία στη μητρόπολη των Σερρών, λαός και κλήρος, η "μεγάλη Σύνοδος" επικύρωνε διά βοής τη σύνθεση των κοινοτικών αρχόντων της πόλης.
Πρόκριτοι
(δημογέροντες, κοτζαμπάσηδες, αγιάννηδες, προεστοί, κ.ά.):
οι επικεφαλής της κοινοτικής ιεραρχίας.
 Συνάθροιση στο σπίτι του βοεβόδα της Αθήνας, 1825. |
Στην Αθήνα, την τελευταία Κυριακή του Φλεβάρη συνέρχονταν οι μόνιμοι κάτοικοι στο ναό του Αγίου Παντελεήμονα στο Μοναστηράκι για να επιδοκιμάσουν τα νέα ηγετικά όργανα της κοινότητας. Πολλές φορές οι συνελεύσεις δεν περιορίζονταν στα όρια μιας κοινότητας. Κοινοτικά στελέχη μιας περιφέρειας συνέρχονταν σε τοπικές συνόδους, προκειμένου να χειριστούν με κοινούς τρόπους τα σημαντικότερα ζητήματα της περιοχής και να εκλέξουν τους πρεσβευτές τους προς τον τοπικό αξιωματούχο ή ακόμα και προς την ίδια την Πύλη. Το 18ο αιώνα για παράδειγμα, πρόκριτοι από τα περισσότερα μέρη της Πελοπονήσου συνέρχονταν για να συζητήσουν και να εκλέξουν τους μεσολαβητές τους προς το σουλτάνο, τους Μωριά-αγιάννηδες. Οι συνελεύσεις αυτές, γεμάτες ένταση και συγκρούσεις, διεύρυναν τις πολιτικές εμπειρίες του χριστιανικού πληθυσμού στον ελλαδικό χώρο. Οι εμπειρίες αυτές έδωσαν με τη σειρά τους το δικό τους χρώμα στις επαναστατικές συνελεύσεις του Αγώνα της ανεξαρτησίας και επηρέασαν σημαντικά τις πολιτικές εξελίξεις στις πρώτες δεκαετίες της ζωής του ελληνικού κράτους.