Από τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., εξαιτίας της εμφάνισης της μακεδονικής απειλής, η αθηναϊκή γνώμη υποστήριξε σταθερά την πολιτική αντίδρασης ενάντια στο μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο, χωρίς όμως τα προσδοκόμενα αποτελέσματα. Οι πολεμικές ταραχές στην Προποντίδα, οι οποίες προκλήθηκαν το 351 π.Χ., όταν ο Φίλιππος εξαπέλυσε το στόλο του εναντίον των Αθηναίων, είχαν ως άμεση συνέπεια σημαντικά προβλήματα στον επισιτισμό της Αθήνας.


Για να αντιμετωπιστεί η μακεδονική απειλή, προτάθηκαν αρκετές λύσεις. Η γνώμη του Δημοσθένη ήταν να αυξήσουν τα πολεμικά μέτρα εναντίον του Φιλίππου και με πρότασή του δημιουργήθηκε το 349 π.Χ. ένα ταμείο στρατιωτικών. Μια άλλη πρόταση, που εφαρμόστηκε, χωρίς -όμως κανένα πρακτικό αποτέλεσμα- ήταν η αποστολή πρεσβειών το 348/7 π.Χ. στις άλλες ελληνικές πόλεις, με σκοπό τη συγκρότηση μιας συμμαχίας εναντίον του Φιλίππου. Τελικά ακολούθησαν τη συμβιβαστική λύση της συνθηκολόγησης με το μακεδόνα βασιλιά.

Στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη, οι Αθηναίοι διαφώνησαν μεταξύ τους για τη θέση που θα κρατούσαν απέναντι στις βοιωτικές πόλεις. Έτσι, ο Φίλιππος βρέθηκε ουσιαστικά αντιμέτωπος με δύο διαφορετικές απόψεις και διαπίστωσε ότι η αθηναϊκή κοινή γνώμη διχαζόταν σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο μακεδόνας βασιλιάς, μετά από μια προσχεδιασμένη καθυστέρηση, τελικά συμφώνησε με τους όρους της ειρήνης, όμως τα αποτελέσματα της πρεσβείας δεν ικανοποίησαν τους Αθηναίους.


Μετά το 346 π.Χ. η Εκκλησία του δήμου ακολούθησε σε γενικές γραμμές τις πολιτικές κατευθύνσεις του Δημοσθένη. Η απώλεια των θρακικών παραλίων, ο κίνδυνος να χαθούν τα στενά του Ελλήσποντου, η στρατιωτική κατοχή των Θερμοπυλών από το Φίλιππο και η συμμαχία του με τους Βοιωτούς ανησύχησαν την κοινή γνώμη. Η συμμαχία του Φιλίππου και του Μεγάλου Βασιλέα -που πραγματοποιήθηκε μετά από απόρριψη από τους Αθηναίους της περσικής αίτησης για συμμαχία- προκάλεσε αναστάτωση στην Αθήνα, η οποία έσπευσε να δημιουργήσει με άλλες ελληνικές πόλεις ένα μεγάλο αντιμακεδονικό συνασπισμό. Οι πολεμικές επιχειρήσεις, που ακολούθησαν, κορυφώθηκαν με τη νίκη των Μακεδόνων στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.), μετά την οποία όμως, ο Φίλιππος φάνηκε περισσότερο διαλλακτικός και μετριοπαθής, όταν σύναψε ειρήνη με τους Αθηναίους και τους συμμάχους τους.

Η Μακεδονία οριστικά εμφανίζεται ως η κυρίαρχη δύναμη του ελληνικού χώρου, όπως αποδεικνύεται λίγα χρόνια αργότερα, το 337 π.Χ., όταν το συνέδριο των Ελλήνων ψηφίζει πρόταση του Φιλίππου για τη δημιουργία συμμαχίας με σκοπό την αποστολή πανελλήνιας εκστρατείας στην Ασία, και διορίζει το μακεδόνα βασιλιά ως "στρατηγό αυτοκράτορα".


| εισαγωγή | πολιτική εξέλιξη της κλασικής Αθήνας | Αθηναϊκό πολίτευμα | πρόσωπα | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.