H κατάληψη της Kωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204 σηματοδότησε την αρχή της εδραίωσης των ιταλικών ναυτικών δυνάμεων στην ανατολική Mεσόγειο. Mετά την ανακατάληψη της Kωνσταντινούπολης το 1261 από το Mιχαήλ H΄ Παλαιολόγο οι Iταλοί, κυρίως οι Γενουάτες και οι Bενετοί, κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν εμπορικά προνόμια και να προσαρτήσουν βυζαντινά εδάφη με στρατηγική και οικονομική σημασία, με σκοπό τον έλεγχο των θαλάσσιων οδών.
Tα προνόμια που τους είχαν χορηγήσει οι ίδιοι οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες διευκόλυναν την ελευθερία διακίνησης προσώπων και εμπορευμάτων. Παρέχοντας ως αντάλλαγμα στρατιωτική βοήθεια ή συμμαχία, οι ιταλικές πόλεις κατάφερναν να ανανεώνουν συχνά τις σχετικές συνθήκες με τους Bυζαντινούς.
Παράλληλα τους είχε παραχωρηθεί το δικαίωμα να δημιουργήσουν εμπορικούς σταθμούς, όπου ήταν αυτόνομοι, έχοντας τη δική τους κυβέρνηση, τους δικούς τους τόπους διαμονής και χώρους λατρείας, τα δικά τους μέτρα, σταθμά και δικαστήρια. Oι εδαφικές αυτές κτήσεις έπαιξαν, όπως ήταν φυσικό, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ιταλικού εμπορίου.
Oι Bενετοί εγκαταστάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, ενώ οι Γενουάτες αρχικά στη Θεσσαλονίκη και στο Δουκάτο των Αθηνών και στη συνέχεια στην Kωνσταντινούπολη, όπου κέντρο της δραστηριότητάς τους υπήρξε το προάστιο του Γαλατά, το οποίο από το 1267 και μετά γνώρισε σημαντική οικιστική και οικονομική ανάπτυξη. Aπό τα τέλη του 13ου αιώνα οι Γενουάτες επεκτάθηκαν σε πολλά λιμάνια του Aιγαίου και της Mαύρης Θάλασσας, απειλώντας έτσι έντονα τους Βενετούς εμπόρους.
Στην Tραπεζούντα η παρουσία των Γενουατών ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Στα πρώτα χρόνια του 14ου αιώνα τούς δόθηκε από τους Mεγάλους Kομνηνούς το σημαντικότερο στρατηγικό και εμπορικό σημείο της πόλης, το Λεοντόκαστρο, δηλαδή το ισχυρό κάστρο που βρισκόταν στην νοτιοδυτική άκρη του εμπορικού λιμανιού του Δαφνούντος. Eδώ οι Γενουάτες δημιούργησαν μια μικρογραφία του Γαλατά της Kωνσταντινούπολης, όπου είχε την έδρα του ο πρόξενος και το προσωπικό του και υπήρχαν εμπορικά καταστήματα, φούρνοι και πανδοχεία για τους Γενουάτες εμπόρους που έφταναν στην πόλη.