Πολλές επιφανείς βυζαντινές οικογένειες συνδέονταν με τον Πόντο με σχέσεις καταγωγής ή άλλου είδους, όπως οι Κρηνίτες, οι Λακαπηνοί, οι Μαλεΐνοι, οι Φωκάδες, οι Δούκες, οι Κουρκούες, οι Κεκαυμένοι και οι Κομνηνοί. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε σύντομα κάποιες από τις οικογένειες που ήταν ιδιαίτερα συνδεδεμένες με την πόλη ή με την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές ποντιακές οικογένειες συνδέονταν με σχέσεις καταγωγής ή συγγένειας με μεγάλους γεωργιανούς ή λαζικούς οίκους.

Οι Γαβράδες
Η οικογένεια των Γαβράδων κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή του Πόντου κατά τον 11ο και 12ο αιώνα και συνδέθηκε με τις κινήσεις αυτονόμησης της περιοχής από τη βυζαντινή εξουσία. Πολλοί Γαβράδες διακρίθηκαν στη βυζαντινή κοινωνία και στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, κάποιοι προσχώρησαν στους Σελτζούκους, ενώ ένα παρακλάδι της οικογένειας, γνωστοί ως "Khovra", χρημάτισαν ηγεμόνες της Κριμαίας. Θρυλική υπήρξε η δράση κάποιων μελών, ενώ ο Θεόδωρος Α΄ Γαβράς αγιοποιήθηκε από την τοπική Εκκλησία. Στη μνήμη του οικοδομήθηκε ναός και σώζεται μια ακολουθία και μια αφήγηση του μαρτυρίου του.

Οι Ξιφιλίνοι
Η οικογένεια των Ξιφιλίνων καταγόταν από την Τραπεζούντα και άκμασε τον 11ο και 12ο αιώνα. Πολλά μέλη της διετέλεσαν διοικητικοί αξιωματούχοι κυρίως στη Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη, ενώ άλλοι υπηρέτησαν την Εκκλησία. Από την οικογένεια προήλθαν δύο πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, ο Ιωάννης Η΄ και ο Γεώργιος Β΄ (1191-1198) Ξιφιλίνοι. Ο Ιωάννης Η΄ Ξιφιλίνος και ο ανιψιός του Ιωάννης Ξιφιλίνος ο Νέος ανήκαν στους κύκλους των διανοουμένων της εποχής και άφησαν συγγραφικό έργο.

Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας
Στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας έδρασαν μεγάλες οικογένειες, όπως οι Δωρανίτες, οι Καβαζίτες, οι Μειζομάτες, οι Καμαχηνοί, οι Τζανιχίτες, οι Αμυτζανταράντες, οι Ακριβι(τ)ζιώτες και οι Σαμψών. Πρόκειται γενικά για πλούσιους γαιοκτήμονες, που αρχικά συντέλεσαν στην εδραίωση των Μεγάλων Κομνηνών στην Τραπεζούντα και στη συνέχεια παρείχαν έμψυχο δυναμικό και υλική υποστήριξη στην αυτοκρατορία. Οι οικογένειες αυτές διέθεταν κτήματα και δρούσαν στο θέμα Χαλδίας, στη ραχοκοκαλιά της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών. Η θέση τους τους επέτρεπε να ελέγχουν τα μονοπάτια προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και τους δρόμους που συνέδεαν τη Γεωργία με τα τουρκικά εδάφη.
Παράλληλα με τις ποντιακής καταγωγής οικογένειες έδρασε και η οικογένεια των Σχολαρίων, οι οποίοι κατάγονταν, σύμφωνα με μία άποψη, από την Πόλη. Μέλη της κατείχαν θέσεις υψηλές στο παλάτι των Μεγάλων Κομνηνών, ενώ ο χώρος επιρροής τους εντοπίζεται στην παράλια ζώνη της αυτοκρατορίας.
Οι μεγάλες οικογένειες της Τραπεζούντας αποτέλεσαν πυρήνες οργάνωσης στασιαστικών κινημάτων. Οι μεταξύ τους αντιθέσεις οδήγησαν συχνά σε πολιτική κρίση στους κόλπους της αυτοκρατορίας και σε αποδυναμωτικούς εμφύλιους πολέμους. Η δυναστική έριδα των μέσων του 14ου αιώνα οδήγησε σε μεγαλύτερη ένταση τις σχέσεις των αντιτιθέμενων παρατάξεων. Η βασιλεία του Αλεξίου Γ΄ Μεγάλου Κομνηνού σήμανε την αποκατάσταση της ηρεμίας, με την επικράτηση των Σχολαρίων και τον επακόλουθο φιλικότερο προς το Βυζάντιο προσανατολισμό του κράτους.