Στον ανατολικό Πόντο, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, απλώνεται η πόλη της Tραπεζούντας. Πίσω της, προς νότο, υψώνεται η επιβλητική σειρά των Ποντικών Αλπεων, στα ανατολικά ρέει ο ποταμός Πυξίτης, ο οποίος εκβάλλει στο φυσικό λιμάνι του Δαφνούντος, ενώ στα νοτιοδυτικά υψώνεται το όρος Μιθραίον ή Μινθρίον.
H πόλη είναι χτισμένη σε λόφο, που κατεβαίνει σε τρία τραπεζοειδή επίπεδα προς τη θάλασσα. Η φυσική οχύρωσή της εξασφαλίζεται από βαθιές τάφρους, οι οποίες σχηματίζονται από δύο χειμάρρους που περιβάλλουν το λόφο και εκβάλλουν στη θάλασσα. Οι χείμαρροι χωρίζουν την τειχισμένη κυρίως πόλη από τα ανατολικά και τα δυτικά της προάστια. Στα πιο στενά σημεία ξύλινες γέφυρες επιτρέπουν την επικοινωνία των τμημάτων της πόλης.
Περιγραφές της βυζαντινής Τραπεζούντας, που γράφτηκαν από λόγια τέκνα της, και κείμενα περιηγητών και επισκεπτών μιλούν για τον πλούτο των γεωργικών αγαθών, τους οπωρώνες, τους κήπους και τα αμπέλια που έδιναν περίφημα σταφύλια, από τα οποία παρήγαν το πηχτό μαύρο κρασί της Τραπεζούντας, αγαπητό σε όλη τη λατινοκρατούμενη Ανατολή. Η φυσική οχύρωση του τόπου, η επάρκεια νερού και προϊόντων και το ήπιο κλίμα αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη της Τραπεζούντας.
Ωστόσο, η υπεροχή της σε σχέση με τις άλλες πόλεις του Eύξεινου Πόντου, συμπεριλαμβανομένης και της Σινώπης, οφείλεται κυρίως στην προνομιακή γεωγραφική της θέση, καθώς σ' αυτή κατέληγαν οι εμπορικοί δρόμοι που ξεκινούσαν από την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας. Έτσι η πόλη αναδείχθηκε σε σπουδαίο διαμετακομιστικό κέντρο αγαθών από την κεντρική Ασία και τη Μικρά Ασία προς την Ευρώπη και αντίστροφα.